Names

Aaron

Gipili sa Dios si Aaron nga mahimong unang kinatas-ang pari sa katawhan sa Israel.

Si Aaron mao ang magulang ni Moises.
Gitabangan ni Aaron si Moses nga makigsulti kang Paraon nga pagawason niya ang mga Israelita gikan sa pagka-ulipon sa mga taga-Ehipto.
Samtang nagbyahi ang mga Israelita sa disyerto, nakasala si Aaron pinaagi sa paghimo ug diosdiosan aron simbahon sa mga tawo.
Gipili sa Dios si Aaron ug iyang mga kaliwat nga mahimong mga pari sa mga katawhan sa Israel.

Abdias

Si Abdias usa ka propeta sa Israel sa panahon ni haring Zedekiah.

Ang uban pang mga propeta niadto nga panahon mao si Ezekiel ug Daniel.
Nanagna si Abdias batok sa mga tao sa Edom nga mga kaliwat ni Esau.

Abel

Si Abel mao ang ikaduhang anak nga lalaki ni Adan ug Eva.

Usa ka pastol si Abel.
Gipahimuot ni Abel ang Dios sa iyang kinabuhi ug mga halad.
Gipatay si Abel ni Cain, ang kamagulangang anak nga lalaki ni Adan ug Eva.

Abiatar

Si Abiatar mao ang kinatas-ang pari sa nasod sa Israel sa panahon ni Haring David ug Haring Solomon.

Nag-alagad si Abiatar kauban ang pari nga si Zadok.
Kaniadtong gipamatay ni Haring Saul ang mga pari, miikyas si Abiatar ug miadto kang David nga tua sa kamingawan.
Human sa pagkamatay ni David, nisupak si Abiatar ni Solomon pinaagi sa pagtabang kang Adonias sa pagsulay sa pag-ilog sa gingharian ni Solomon.
Tungod niini, gitangtang ni Solomon si Abiatar sa pagkapari.

(Tan-awa sad ang: rc://ceb/obe/other/zadok, rc://ceb/obe/other/saul)]], rc://ceb/obe/other/david, rc://ceb/obe/other/solomon, rc://ceb/obe/other/adonijah)

Abija

Abija ang ngalan sa usa ka hari sa Juda nga naghari gikan sa katuigan nga 915 hangtod sa 913 sa wala pa gipanganak si Cristo. Siya ang anak nga lalaki ni Haring Rehoboam. Naa say laing mga lalaki nga ginganlag Abija sa Daang Kasabotan.

Ang usa ka Abija sa Daang Kasabotan mao ang anak nga lalaki ni Samuel nga nangulo sa mga katawhan sa Israel sa Beersheba, kauban ang iyang igsoon nga si Joel.
Sila Abija ug Joel mga malimbongon ug hakog nga mga pangulo, mao nga nanghangyo ang mga tawo kang Samuel nga magpili ug hari aron pangulohan sila.
Kaniadtong panahon ni Haring David, ang ngalan sa usa sa mga pari sa templo si Abija.
Abiha sad ang ngalan sa usa sa mga anak ni Haring Jeroboam.
Abiha sad ang ngalan sa kinatas-ang pari nga mibalik sa Jerusalem uban kang Zorobabel gikan sa pagkabinihag nila didto sa Babilonia.

Abimelek

Si Abimelek usa ka haring Filistihanon sa dapit sa Gerar niadtong panahon nga tua sa Canaan si Abraham ug si Isaac.

Gilimbongan ni Abraham si Haring Abimelek pinaagi sa pagsulti nga igsoon niya si Sara, imbes nga iyang asawa.
Gidala ni Abimelek si Sara sa iyang panimalay, apan gibalik dayon niya siya niadtong nagpakita ang Dios kaniya sa damgo ug gibadlong siya.
Nagsabot si Abraham ug Abimelek bahin sa giilogan nga mga balon sa Beerseba kung kinsa ang manag-iya sa mga balon.
Human ang daghang katuigan, nagpuyo ang anak ni Abraham nga si Isaac ug ang iyang pamilya didto sa dapit nga giharian ni Abimelek.
Aduna pay lalaki nga ang ngalan Abimelek nga anak ni Gideon ug igsoon ni Jotam. Ang uban nga paghubad mogamit ug lain nga ispeling sa ngalan niya aron maklaro nga dili siya si Haring Abimelek.

Abner

Si Abner mao ang ig-agaw ni Haring Saul sa Daang Kasabotan.

Si Abner mao ang labing labaw nga pangulo sa kasundalohan ni Haring Saul ug ang nagpailaila sa batan-on nga David ngadto kang Saul human gipatay ni David ang higante nga si Goliat.
Kadtong namatay na si Haring Saul, gipili ni Abner si Isboset, nga anak nga lalaki ni Saul, isip hari sa Israel samtang si David gipili nga hari sa Juda.
Kadugayan, mabudhion nga gipatay si Abner ni Joab nga labing labaw nga pangulo sa kasundalohan ni David.

Abraham, Abram

Si Abraham mao ang tawo nga gipili sa Dios nga magsugod ug usa ka pamilya nga modaghan ug mahimo nga usa ka katawhan nga nailhan nga mga Israelita.

Nagsaad ang Dios kang Abraham nga makabaton siya ug daghan kaayong mga kaliwat ug mahimo silang dako nga nasod.
Nakigsabot ang Dios kang Abraham ug nagsaad siya nga padayonon niya kini sa iyang mga kaliwat hangtod sa kahangtoran.
Mitoo si Abraham sa Dios ug mituman siya kaniya.
Ang una nga ngalan ni Abraham mao ang "Abram," apan giilisan kini sa Dios ug Abraham.
Ang pasabot sa Abram "gidayeg nga amahan" ug ang Abraham nagpasabot nga "amahan sa daghang mga tawo."

Absalom

Si Absalom mao ang ikatulo nga anak ni Haring David. Nailhan siya tungod sa iyang pagkagwapo ug pagkamasuk-anon.

Niadtong gilugos ang igsoon ni Absalom nga si Tamar sa ilang igsoon sa amahan nga si Amnon, nagplano si Absalom nga ipapatay si Amnon.
Human mapatay si Amnon, milayas si Absalom ngadto sa dapit sa Gesur (nga diin gikan iyang inahan nga si Maaca) ug nagpuyo siya didto sulod sa tulo ka tuig. Unya gipabalik siya ni Haring David sa Jerusalem, apan wala niya tuguti si Absalom nga makigkita kaniya sa duha ka tuig.
Giaghat ni Absalom ang ubang mga tawo nga mosukol kang Haring David ug nangulo siya ug rebelyon batok kang David.
Nakiggubat ang kasundalohan ni David batok kang Absalom ug napatay siya. Nasubo kaayo si David pagkahitabo niini.

Achab

Si Achab usa ka dautan kaayong hari nga nangulo sa amihanan nga gingharian sa Israel.

Dautan si Haring Achab ug gidasig niya ang katawhan sa gingharian sa Israel nga mosimba sa mga diosdiosan.
Giatubang ni propetang Elias si Achab ug giingnan siya nga adunay moabot nga grabeng hulaw sa tulo ug tunga ka tuig ingon nga silot sa mga sala nga nahimo sa Israel tungod ni Achab.
Adunay 450 ka propeta si Achab alang sa diosdiosan nga si Baal. Gihagit ni Elias kadto nga mga propeta ug gipakita nga si Yahweh lang ang tinuod nga Dios.

Achaz

Si Achaz usa ka dautang hari nga nagmando sa gingharian sa Juda sukad 732 hangtod sa 716 ka tuig una pa gipanganak si Cristo. Kini mga 140 ka tuig usa pa gidala ang mga tawo sa Israel ug Juda nga mga dinakpan ngadto sa Babilonia.

Samtang iyang gimandoan ang Juda, nagtukod ug altar si Achaz aron magsimba sa mga diosdiosan sa mga taga-Assyria nga maoy hinungdan nga mitalikod ang mga tawo gikan sa tinuod nga Dios, nga si Yahweh.
Si Haring Achaz 20 anyos ang iyang edad niadtong nagsugod siya ug paghari sa Juda, ug nangulo siya sulod sa 16 ka tuig.

Adan

Gibuhat si Adan sama sa imahe sa Dios. Gihimo sa Dios si Adan nga adunay daghang mga kinaiya nga anaa mismo sa Dios, sama sa personalidad, ang abilidad sa paghigugma, ang kapasidad sa pagpili, ang pagkahibalo bahin sa kaugalingon, pwede makig-higala sa uban, pakig-istorya, ug daghan pang uban.

Si Adan ang una nga lalaking tawo.
Gihulma siya sa Dios gikan sa yuta ug gihuypan siya ug kinabuhi.
Ang ngalan ni Adan kung paminawon sama sa Hebreohanon nga pulong nga "pula nga yuta" o "yuta."
Ang ngalan nga "Adan" sama sa pulong sa Daang Kasabotan nga "katawhan" o "tawo."
Ang tanan nga mga tawo mga kaliwat ni Adan ug Eva.

Gisupak ni Adan ug Eva ang Dios. Gibuhat nila ang gisulti sa Dios nga dili nila buhaton. Mao kini ang nakapabulag kanila sa Dios ug nagdala ug kamatayon nga espirituhanon ug lawasnon sa ilang kinabuhi ug sa kalibutan nga gihimo sa Dios.

Adonias

Si Adonias mao ang ika-upat nga anak ni Haring David.

Gisulayan ni Adonias nga mahimong hari sa Israel kadtong namatay na ang iyang mga igsoong lalaki nga sila Absalom ug Amnon.
Apan gisaad sa Dios ang trono ngadto sa anak ni David nga si Solomon, mao nga wala magmalamposon ang plano ni Adonias ug gihatag kang Solomon ang trono.
Sa ikaduhang pagsulay ni Adonias nga himoon ang iyang kaugalingon nga hari, gipapatay siya ni Solomon.

Ahasias/Ochozias

Ahasias ang ngalan sa duha ka mga hari: ang usa naghari sa gingharian sa Israel, ang usa naghari sa gingharian sa Juda.

Si Haring Ahasias sa Juda anak ni Haring Jehoram. Naghari siya sulod sa usa ka tuig (sa ika 841 nga tuig sa wala pa gipanganak si Cristo) unya gipatay siya ni Jehu. Sa wala magdugay, ang kinamanghurang anak ni Ahasias nga si Joash maoy nipuli kaniya ingon nga hari.
Si Haring Ahasias sa Israel anak ni Haring Ahab. Nangulo siya sulod sa duha ka tuig (sa ika 850-49 nga tuig una pa gipanganak si Cristo). Namatay siya tungod kay nahagbong siya sa iyang palasyo ug ang iyang igsoon nga si Joram nahimong hari.

Ahasuero/Assuero

Si Ahasuero usa ka hari nga nangulo sa adtong una pa kaayong gingharian sa Persia sulod sa baynte ka tuig.

Mao kini ang panahon nga ang mga binihay nga mga Judio nagpuyo sa Babilonia, nga giharian sa Persia.
Ang uban nga ngalan niini nga hari mao ang Xerxes o Artaxerxes.
Pagkahuman gipahawa niya ang iyang rayna tungod sa iyang kasuko, sa wala magdugay nagpili si Haring Ahasuero ug babaye nga Judio nga ang pangalan si Ester aron mahimong bag-o niyang asawa ug rayna.

Ahias

Ahias ang ngalan sa pipila ka lainlaing mga lalaki sa Daang Kasabotan. Mao kini sila:

Ahias ang ngalan sa usa ka pari sa panahon ni Saul.
Ahias sad ang ngalan sa sekretaryo sa panahon nga naghari si Haring Solomon.
Ahias sad ang ngalan sa propeta gikan sa Silo nga nagtagna nga matunga sa duha ka gingharian ang nasod sa Israel.
Ahaias sad ang ngalan sa amahan ni Haring Baasa sa Israel.

Ai

Sa panahon sa Daang Kasabotan, Ai ang ngalan sa usa ka lungsod sa Canaan nga anaa mga 8 kilometro sa amihanang-kasadpanan sa Jericho. Duol sad ang Ai sa Bethel.

Pagkahuman mapildi ang Jericho, nangulo si Josue sa mga Israelita sa pag-atake sa Ai apan napildi ang Israel.
Gipadayag sa Dios ang pagsupak ni Achan kay nangawat siya ug mga linaglag sa Jericho ug gisugo sa Dios ang mga Israelita nga patyon siya ug ang iyang pamilya. Pagkahuman nila ug buhat niadto, gitugutan sa Dios ang mga Israelita nga pildehon ang lungsod sa Ai sa ikaduha nila nga pag-atake.

Amalecahanon

Ang mga Amalecahanon mga grupo sa katawhan nga nagbalhinbalhin sa ilang pagpuyo ug nipanaw sa habagatan nga bahin sa Canaan, gikan sa disyerto sa Negev hangtod sa nasod sa Arabia.

Kini nga grupo sa katawhan tingali mga kaliwat ni Amalek, ang apo ni Esau.
Kaaway gyud sa mga Amalecahanon ang Israel sukad niadtong una nga mianha ang mga Israelita sa Canaan aron mopuyo didto.
Si Saul ug David parehas nga nangulo sa ilang kasundalohan batok sa mga Amalecahanon. Gisupak ni Saul ang Dios pinaagi sa pagtago sa uban nga mga butang nga nahakut nila sa pagkig-away nila sa mga Amalecahanon ug sa wala pagpatay niya sa hari sa mga Amalecahanon nga mao untay gisugo sa Dios kaniya.
Sa wala magdugay, gipatay sa Dios kining mga tawhana nga kanunay mangawat sa Israel ug sa ubang mga grupo sa katawhan.

Amasias

Nahimong hari si Amasias sa gingharian sa Juda kadtong gipatay ang iyang amahan nga si Haring Joas.

Naghari si Haring Amasias sa Juda sulod sa 29 ka tuig.
Maayo siya nga hari apan wala niya giguba ang mga taas nga lugar diin gisimba ang mga diosdiosan.
Kadugayan, gipapatay ni Amasias ang tanang lalaki nga maoy nagpapatay sa iyang amahan.
Gipildi niya ang mga masinupakon nga mga taga-Edom ug gibalik sila sa ilalom sa pagmando sa gingharian sa Juda.
Gihagit niya sa gubat si Haring Jehoas sa Israel apan napildi siya. Adunay bahin sa paril sa Jerusalem nga naguba ug ang mga plata ug bulawan nga mga galamiton sa templo gikawat.
Human ang pipila kamga tuig, mitalikod si Haring Amasias kang Yahweh ug adunay mga lalaki sa Jerusalem nga nagsabot ug gipatay siya.

Ammon, Amonihanon, Babaye nga taga-Ammon

Ang mga "katawhan sa Ammon" o mga "Amonihanon" mga kaliwat ni Ben-ammi, ang anak nga lalaki ni Lot sa iyang kamanghuran nga anak nga babaye.

Ang pulong nga "babaye nga taga-Ammon" nagtumong gyud sa babaye nga Amonihanon. Mahimo kini nga hubaron nga "Amonihanon nga babaye."
Ang mga Amonihanon nagpuyo sa sidlakan sa Suba sa Jordan ug mga kaaway sila sa mga Israelita.
Sa usa ka higayon, mikuha ang mga Amonihanon ug propeta nga ang ngalan si Balaam aron tungloon ang Israel, apan wala kini tuguti sa Dios.

Amnon

Si Amnon mao ang kamagulangang anak nga lalaki ni Haring David sa iyang asawa nga si Ahinoam.

Gilugos ni Amnon si Tamar nga iyang igsoon nga babaye sa laing inahan nga igsoon sad ni Absalom.
Tungod niini, nagplano si Absalom batok kang Amnon ug gipapatay siya.

Amorihanon

Ang mga Amorihanon usa ka grupo sa katawhan nga nagpuyo sa Canaan sa panahon ni Josue.

Ang mga Amorihanon nagpuyo sa mga siyudad sa isig ka kilid sa Suba sa Jordan. Ang matag siyudad giharian ug usa ka hari.
Gisaad sa Dios nga ihatag sa mga Israelita ang yuta sa Canaan, apil ang yuta sa mga Amorihanon.

Amos

Si Amos usa ka Israelitang propeta nga nagpuyo sa panahon ni Haring Uzzia sa Juda. Nabuhi sad siya sa panahon ni propetang Isaias.

Usa gitawag nga propeta, si Amos nagpuyo sa gingharian sa Juda nga usa ka pastol ug magtatanom ug mga egira.
Si Amos nagpropesiya sa mauswagon nga gingharian sa norteng dapit sa Israel mahitungod sa ilang dili matarong nga tinagdan sa mga tawo.

Amoz

Si Amoz ang amahan sa propetang si Isaias.

Ang mga higayon nga gihisgotan siya sa Biblia mao lang ang pag-ila kang Isaias nga "anak ni Amoz."
Kini nga ngalan lahi sa ngalan ni propetang Amos ug kinahanglan lahi ang pag-ispeling niini.

Ananias

Sa libro sa Daniel, si Ananias usa ka maalamon nga batan-ong Hebreo nga gidala sa Babilonia niadtong panahon sa pagkabinihag. Mas nailhan siya sa ngalan nga Sadrac.

Si Ananias gihatagan sa mga taga-Babilonia ug katungdanan ingon nga alagad sa gingharian tungod sa iyang kinaiya nga walay ikasaway ug mga abilidad nga hinatag sa Dios.
Ginganlan pag-usab si Ananias ug Sadrac sa hari sa Babilonia.
Kuyog ang iyang mga Judiong kauban, gilabay si Sadrac ngadto sa hurno nga nagkalayo tungod kay mibalibad sila sa pagsimba sa hari. Gipakita sa Dios ang iyang gahum pinaagi sa pagpanalipod kanila sa pagkadaut.
Aduna pay dili kaayo ilado nga mga lalaki nga Ananias ang mga ngalan sa pipila ka mga bersikulo sa Daang Kasabotan.
Ang usa ka lalaki nga Ananias usa ka dili tinuod nga propeta sa panahon ni propetang Jeremias.

Anas

Si Anas mao ang kinatas-ang pari sa mga Judio sa Jerusalem sulod sa 10 ka tuig, gikan sa ika 6 ka tuig hangtod sa ika15 ka tuig pagkahuman natawo si Cristo. Unya gitangtang siya sa gobyernong Romano gikan sa pagka kinatas-ang pari apan nagpadayon gihapon siya nga adunay impluwensiya nga pangulo sa mga Judio.

Si Anas ang ugangan ni Caiapas, ang opisyal nga kinatas-ang pari sa panahon sa ministeryo ni Jesus.
Sa sinugdan, gidala si Jesus kang Anas aron imbestigahon, bisan pa nga si Caiapas mao ang opisyal nga kinatas-ang pari niadtong panahona.
Pagkahuman ug retiro sa mga kinatas-ang pari, nagpabilin lang gihapon ang ilang titulo uban ang pipila ka mga responsibilidad niini, mao nga si Anas gitawag gihapon nga kinatas-ang pari sa panahon sa pagkapari ni Caiapas ug sa uban pa.

Andres

Si Andres usa sa mga doseng lalaki nga gipili ni Jesus aron mahimong usa sa iyang disipulo (kadugayang ginganlan nga apostoles).

Ang igsoong lalaki ni Andres mao si Simon Pedro. Parehas silang mangingisda.
Si Pedro ug Andres ang mga unang disipulo ni Jesus nga gihisgotan sa Biblia. Nangisda sila sa Lawa sa Galilea sa dihang gitawag sila ni Jesus nga mahimong iyang mga disipulo.
Sila Pedro ug Andres, mga disipulo na kini sila ni Juan Bautista, una pa sila nagkita ni Jesus.

Ang dagat, ang Dako nga Dagat, ang kasadpang dagat

Sa Bibilia, ang "Dako nga Dagat" o kasadpang dagat" nagtumong sa gitawag karon nga Dagat sa "Mediteraneo", diin mao kini ang hilabihan ka dako nga tubig nga nailhan sa mga tawo sa panahon sa Biblia.

Ang Dako nga Dagat sa (Mediteraneo) giutlanan sa: Israel sa Sidlakan, Europa sa amihan ug kasadpan, ug Africa sa habagatan.
Kini nga dagat importante gyud kaayo sa adtong una pa nga panahon sa negosyo ug pagbiyahe tungod kay giutlanan kini sa daghang mga nasod. Ang mga siyudad ug mga grupo sa mga tawo nga naa sa kabaybayon niini nga dagat adunahan kaayo tungod sa kadali nga makakuha ug mga produkto gikan sa ubang mga nasod pinaagi sa barko.
Ingon nga ang Dako nga Dagat naa sa kasadpan sa Israel, usahay gitumong kini nga "kasadpang dagat."

Antioquia

Sa Bag-ong Kasabotan adunay duha ka siyudad nga gitawag ug Antioquia; ang usa mao ang kapital nga siyudad sa daan nga nasod sa Siria ug makit-an kini mga 24 kilometro gikan sa kabaybayonan sa Dagat sa Medeteraneo. Ang usa ka Antioquia naa sa Pisidia (sa Asya Minor o sa karon mao ang Turkey) dili layo sa karaan nga siyudad sa Colosas.

Sa siyudad sa Syria nga Antioquia nga mga 800 kilometro amihanan sa Jerusalem, mao ang unang lugar diin ang mga tumutuo kang Jesus gitawag nga mga Kristiyano.
Ang Antioquia sa Siria usa ka importante gyud nga siyudad ug ang lokal nga Iglesia didto nagpadala ug mga misyonaryo ngadto sa mga Gentil.
Si Pablo, Barnabas ug si Juan Marcos mibiyahe didto sa Antioquia sa Pisidia, aron isangyaw ang maayong balita sa mga tawo didto.

Apolos

Si Apolos usa ka Judio gikan sa siyudad sa Alexandria sa Gresya. Daghan sad siyang nahibaw-an mahitungod sa kasulatan sa Hebreo ug maayo kaayo mosulti nga madani ang mga mamati.

Gitudluan si Apolos sa duha ka kristiyano diha sa Efeso nga si Aquila ug Priscilla.
Gihatagan ni Pablo ug importansiya kung giunsa niya (Pablo), ni Apolos, ug ang uban nga mga magtutudlo nga kabahin sila sa grupo nga nagkuyog nga nagtrabaho sa ani sa Dios.

Aquila

Si Aquila usa ka Kristuhanon nga Judio sa una nga siglo. Siya ug ang iyang asawa nga si Priscilla, mga misyonaryo sad nga kauban ni Pablo.

Si Aquila natawo sa probinsiya nga Pontus, duol sa habagatan nga kabaybayonan sa Itum nga Dagat.
Nagkita si Pablo ug sila Aquila ug Priscilla sa Corinto.
Si Aquila ug Priscilla nagpuyo sa Roma sa panahon sa wala pa gipahawa ang ubang mga Judio ni Emperador Claudius.
Ang trabaho sa mag-asawa tighimo ug tolda nga panapton uban ni Pablo, ug gitabangan nila siya sa iyang misyonaryo nga buluhaton.
Silang duha ni Aquila ug Priscilla nahisgutan sa Bag-ong Kasabotan sa pipila ka higayon, ingon nga mga katabang ni Pablo. Gitudlo nila sa mga tumutuo ang kamatuoran mahitungod kang Jesus; usa sa ilang gitudluan si Apolos nga maayo gyud motudlo.

Arabah

Ang pulong nga "Arabah" kasagaran nagtumong sa patag nga disyerto o rehiyon. Kini kasagaran nagtumong sa daku nga disyerto ug kapatagan nga rehiyon apil ang walog nga gapalibot sa Suba sa Jordan, ug paubos sa kayutaan gikan sa habagatan sa tumoy sa gitawag nga Patay nga Dagat hangtod sa amihan sa tumoy sa gitawag nga Pula nga Dagat.

Ang mga Israelita gilakbay kini nga disyerto sa ilang pagbiyahe gikan sa Ehipto padulong sa yuta sa Canaan.
Ang "Dagat sa Arabah" kasagaran gitawag nga "Dagat nga asin" o ang "Patay nga dagat."

Arabia, taga-Arabia

Ang Arabia ang labing daku nga dawis sa kalibutan nga adunay sukod nga hapit mag 3,000,000 kilometro kwadrado. Naa kini sa habagatan sa Israel, tunga tunga sa gitawag nga Pula nga Dagat ug gitawag nga "Persian Gulf".

Sumala kang Apostol Pablo, ang bukid sa Sinai naa sa Arabia.
Ang anak ni Abraham nga si Ismael ug ang iyang mga kaliwat nagpuyo dapit sa amihan-kasadpan sa Arabia.
Human nga gipanguluhan ni Moises ang mga Israelita nga nigawas sa Ehipto, naglibotlibot sila sa 40 ka tuig sa disyerto sa Arabia.
Human nga nahimong tumutuo si Pablo kang Jesus, nipuyo siya ug pipila ka tuig sa disyerto sa Arabia.

Aram, Taga-Aram

Ang "Aram" usa ka rehiyon diin nagpuyo ang mga paryente ni Abraham. Mao kini karon ang moderno nga nasod sa Syria.

Ang mga tawo nga nagpuyo diha sa Aram gitawag nga "Taga-Aram" ug nagsulti sa Aramaic nga pinulungan.
Ang usa ka anak ni Shem ginganlan ug Aram. Ang usa pa ka lalaki nga ginganlan ug Aram mao ang ig-agaw ni Rebeca. Posible nga ang rehiyon nga Aram gipangalan gikan niining duha ka tawo.
Kini sad nga rehiyon ginganlan ug "Paddan Aram" ug sa kadugayan ginganlan sa Griyego nga "Syria."

Ararat

Sa Bibliya, ang "Ararat" mao ang ngalan sa usa ka lugar, usa ka gingharian ug mga bukid.

Ang "lugar sa Ararat" posible nga naa dapit sa amihan-timugan sa nasod nga mao karon ang gitawag nga Turkey.
Ang Ararat maoy giila nga mga bukid diin nidunggo ang arka ni Noe pagkahuman nihunas ang dakong baha.
Sa panahon karon, ang bukid nga gitawag nga "Bukid sa Ararat" maoy gituohan nga "kabukiran sa Ararat" sa Biblia.

Artaxerxes

Si Artaxerxes usa ka hari nga naghari sa nasod sa Persia gikan sa mga tuig nga 464- 424 sa wala pa gipanganak si Cristo.

Sa panahon nga naghari si Artaxerxes, ang mga Israelita gikan sa Juda gipapugos silag puyo sa Babilonia diin sa adto nga panahon kontrolado kini sa Persia.
Gitugutan ni Artaxerxes si Esdras nga pari ug uban nga mga pangulo sa mga Hudio nga molakaw sa Babilonia ug mobalik sila sa Jerusalem aron itudlo ang Balaod sa Dios sa mga Israelita.
Pagkahuman niining panahuna, gitugutan sad ni Artaxerxes si Nehemiah nga tigtagay sa iyang bino nga mobalik sa Jerusalem aron sa pagpangulo sa mga Hudio nga magtukod ug balik sa mga paril nga gapalibot sa siyudad.
Timan-i nga dili kini parehas kang haring Xerxes.

Asa

Si Asa usa ka hari nga nangulo sa gingharian sa Juda sulod sa kuwarenta ka tuig, gikan sa ika 913-873 nga mga tuig sa wala pa gipanganak si Cristo.

Si Haring Asa usa ka maayo nga hari nga nagtangtang sa daghan nga mga diosdiosan ug nagpaundang sa pagsimba sa dili tinuod nga dios. Siya ang nagpabalik sa mga tawo sa pagsimba kang Yahweh.
Gihatagan ni Yahweh si Haring Asa ug kalampusan sa iyang pakiggiyera batok sa ubang mga nasod.
Sa ulahi nga mga tuig sa iyang pagkahari, nakipag-alyansa siya kang Aram aron matabangan siya sa giyera batok sa Israel, imbes nga magsalig kang Yahweh.
Tungod kay miundang siya sa pagsalig kang Yahweh, nagkasakit siya ug grabe hangtod nga namatay siya.

Asap

Si Asap usa ka Levita nga pari nga maayo gyud nga musikero ug maoy gahimo sa tono sa mga salmo ni haring David. Misulat sad siya sa iyang kaugalingong mga salmo.

Si Asap gipili ni haring David nga usa sa tulo nga musikero nga maoy responsable sa giingon nga "kanta sa pag-alagad" diha sa templo.
Pipila niining mga kanta mga propesiya sad.
Gibansay ni Asap ang iyang mga anak nga lalaki ug sila kuyog sa ubang mga kaliwat, nagpadayon niini nga resposibilidad sa pagtukar sa mga instrumento ug sa pagpropesiya sa templo.
Ang mga Salmo 50 ug 73-83 giingon nga gikan kang Asap. Siguro naay gisulat sad nga mga salmo ang iyang pamilya.

Ascalon

Sa Biblia, ang Ascalon usa ka daku nga Filistihanon nga siyudad. Naa kini sa kabaybayonan sa Dagat sa Mediterraneo. Naa pa gihapon kini sa Israel hangtod karon.

Daghan na nga mga tuig nga nagpuyo ang mga Israelita sa Canaan apan wala gyud nila malupig ang Ascalon.
Sa panahon ni Samson, kini nga siyudad gipuy-an sa mga Filistihanon.
Nagpuyo ang mga Filistihanon sa Ascalon sulod sa pila ka gatus ka tuig.
Usa ni sa lima nga pinakaimportante nga Filistihanon nga siyudad: Ang Asdod, Ascalon, Ekron, Gath, ug Gaza.

Asdod, Azotos

Ang Asdod usa sa lima nga labing importante nga siyudad sa mga Filistihanon. Kini naa sa habagatang kasadpan sa Canaan duol sa dagat sa Mediterranean, naa sa tunga tunga taliwala sa mga siyudad sa Gaza ug Joppa.

Ang templo sa dili tinuod nga dios sa mga Filistihanon nga si Dagon naa sa Asdod.
Adunay usa ka higayon nga ang mga Filistihanon gikawat ang arka sa pakigsaad ug gidala kini sa siyudad sa Asdod ug gibutang sa ilang templo. Gisilotan sila kaayo sa Dios hangtod nga gibalik nila kini sa mga Israelita.
Sa Griego ang ngalan niini nga siyudad mao ang Azotos. Kini usa sa mga siyudad diin ang ebanghilista nga si Filepe nagsangyaw sa maayong balita.

Aser

Si Aser mao ang ikawalo nga anak ni Jacob. Usa siya sa dose nga mga tribu sa Israel kauban ang iyang mga kaliwat. Aser sad ang ngalan ani nga tribu.

Ang inahan ni Aser mao si Zilpah, ang ulipon ni Leah.
Ang iyang ngalan nagpasabot nga "malipayon" o, "bulahan."
Aser sad ang ngalan sa teritoryo nga gihatag sa tribu ni Aser sa dihang ang mga Israelita mipuyo na sa gisaad nga yuta.

Ashera, Asherim

Ang Ashera, ngalan sa usa ka diosa nga gisimba sa mga Canaanhon sa panahon sa Daang Kasabotan.

Ang pulong nga "Asherim" nagtumong sa nililok nga mga imahe nga hinimo gikan sa kahoy o nililok nga mga kahoy nga nagrepresentar ani nga diosa. Usahay kini nga mga imahe nagtumong sa "mga poste sa Ashera."
Kasagaran nakaplastar kini duol sa mga halaran alang sa diosdiosan nga si Baal ang gituohan nga bana ni Ashera.
Gimanduan sa Dios ang mga Israeilta nga gubaon ang tanang linilok nga mga imahe ni Ashera.
Apan ang uban nga mga pangulo nga Israelita, sama kang haring Solomon, haring Manasseh, ug kang Reyna Jezebel, dili lamang nila gitugutan ang pagbutang sa daghang Asherim sa Israel, apan ila hinuon gimpluwensyahan ang mga tawo nga mosimba kanila.
Adunay uban nga mga pangulo sama kang Gidion, Haring Asa, ug Haring Josiah nga mituman sa Dios ug nangulo sa mga tawo sa pagguba niining mga diosdiosan.

Asiria, Imperyo sa Asiria, Asshur

Ang Asiria usa ka gamhanan nga Imperyo sa panahon nga ang mga Israelita nagpuyo sa Canaan.

Karon nga panahon ang Asiria naa sa dapit amihanan-sentro nga bahin sa Iraq.
Nakig-away ang mga taga-Asiria batok sa Israel sa nagkalainlaing panahon sa ilang kasaysayan. Kini usa ka paagi sa Dios sa pagsilot sa iyang katawhan nga nagrebelde batok kaniya ug nagsimba sa mga diosdiosan.
Sa tuig nga 722 sa wala pa gipanganak si Cristo, nasakop tanan sa mga taga-Asiria ang gingharian sa Israel. Napugos ug biya ang mga Israelita ug nibalhin didto sa Asiria.
Nagdala sad ang mga taga-Asiria ug mga langyaw aron ipaminyo sa mga Israelita nga nahabilin sa Israel. Ginganlan ang mga kaliwat nila nga mga Samaritano.
Mga kaliwat ni Asshur ang mga katawhan sa Asiria.
Ang Asshur mao ang kapital sa nasod nga Asiria.

Asya

Sa Biblia, adtong una, adunay usa ka probinsiya sa Imperyo sa Roma nga gitawag nga Asya. Naa kini sa kasadpan nga parte nga karon gitawag nga Turkey.

Nagbiyahe si Pablo sa pipila ka siyudad sa Asya aron magsangyaw sa maayong balita. Duha sa siyudad nga iyang giadtuan mao ang Efeso ug Colosas.
Aron dili maglibog, pwede mahubad kini nga, "ang karaan nga probinsiya sa Roma nga ginganlang Asya.
Ang tanan nga Iglesia nga nahisgot sa Pinadayag makita sa probinsiya sa Roma nga ginganlan nga Asya.

Athaliah

Si Athaliah ang daotan nga asawa ni Jehoram nga hari sa Juda. Siya ang apo nga babaye ni Omri nga usa sad ka daotan nga hari sa Israel.

Kadtong namatay na si Jehoram, ang anak nga lalaki ni Athaliah nga si Ahaziah maoy mipuli nga hari.
Sa dihang namatay na si Ahaziah, nagplano si Athaliah nga patyon ang tanan nga pamilya sa hari. Apan ang usa sa iyang mga apo nga lalaki nga si Joas, giluwas sa iyang iyaan.

Azaraya

Pipila ka lalaki sa Daang Kasabotan adunay ngalan nga Azaraya. Ang pasabot ani, "si Yahweh mitabang."

Si Azaraya usa sa daghang Israelita gikan sa Juda nga nadakpan sa kasundalohan ni Nabucodonosor ug gidala aron magpuyo sa Babilonia. Mas nailhan siya sa iyang ngalan sa Babilonia nga Abednego.
Si Azaraya (Abednego) ug ang iyang mga higala nagtuman sa Dios imbes nga magsimba sa hari. Gipakita sa Dios ang iyang gahum ug pagpanalipod pinaagi sa pagluwas kanila gikan sa nagdilaab nga hurno. Gipasidunggan sa Dios kini nga mga batan-on nga lalaki nga Israelita pinaagi sa paghatag sa katungdanan nga mamuno sa gingharian sa Babilonia.
Azaraya ang lain nga ngalan ni Uzziah nga hari sa Juda.
Naa sad sa Daang Kasabotan ang pari nga Azaraya ang ngalan.
Sa panahon ni propeta Jeremias, adunay tawo nga ngalan ug Azaraya nga nag-awhag sa mga tawo nga dili magpuyo sa ilang natawhan nga yuta sa Juda apan ang mando sa Dios kanila adto gyud sila magpuyo didto.

Baal

Baal ang ngalan sa dili tinuod nga dios nga gisimba sa pipila nga grupo sa mga tawo diha sa yuta sa Canaan.

Ang ngalan nga "Baal" gapasabot nga "ginoo." Ang pagsimba kang Baal usa ka dakong hagit sa awtoridad ni Yaweh nga mao lang ang tinuod nga Ginoo.
Apil sa pagsimba kang Baal ang prostitusyon ug usahay apil ang pagsunog sa mga bata nga ilang ihalad.
Sa lainlaing mga panahon, nakasala ang mga Israelita sa pagsimba sad kang Baal.
Sa panahon sa paghari ni Ahab, adunay 450 nga mga propeta ni Baal sa amihanang gingharian sa Israel. Gihagit ni propeta Elias sila sa pagsulay nga nagpamatuod nga si Baal dili tinuod ug si Yahweh mao lang ang tinuod nga Dios.
Tungod ani nga panghitabo, gipatay sa mga tawo ang mga propeta ni Baal ug mibalik sila sa pagsimba kang Yahweh.

Baasa

Si Baasa usa sa mga daotan nga hari sa Israel nga nag-impluwensiya sa mga Israelita nga magsimba sa mga diosdiosan.

Ikatulo nga hari si Baasa sa Israel. Naghari siya sulod sa bente-kuwatro ka tuig sa panahon nga si Asa mao ang hari sa Juda.
Usa siya nga kumander sa mga militar. Nahimo siyang hari kay iyang gipatay ang nauna nga hari nga si Nahab.
Sa panahon nga naghari si Baasa, nagsige ug gira ang gingharian sa Israel ug Juda.
Tungod sa iyang daghang sala batok sa Dios, gitangtang ang iyang katungdanan ug namatay siya.

Babel

Ang Babel usa nga pangulo nga siyudad sa rehiyon nga ginganlag Shinar didto sa habagatang bahin sa Mesopotamia. Sa kadugayan ang Shinar ginganlang Babilonia.

Ang siyudad nga Babel gitukod sa apo sa tuhod ni Ham nga si Nimrod nga maoy nangulo sa rehiyon sa Shinar.
Ang mga tawo sa Shinar nahimong mapahitas-on ug nagdesisyon nga magtukod ug taas kaayo nga tore nga abot hangtod langit. Kadugayan nailhan kini nga "Torre sa Babel."
Tungod kay ang mga tawo nga gatukod sa torre dili gusto nga mokatag sila sama sa gimando kanila sa Dios, gilibog niya ang ilang pinulongan aron dili sila magsinabtanay. Mao kini ang hinungdan nga nagkatibulaag sila sa tibuok kalibutan.
Ang pulong nga "Babel" gikan sa pulong nga "kalibog," nga gitawag sa dihang gilibog sa Dios ang pinulongan sa mga tawo.

Babilonia, taga-Babilonia

Ang karaan nga siyudad sa Babilonia mao ang kapital sa Imperyo sa Babilonia. Naa kini sa karaan nga rehiyon sa Babilonia nga karon mao ang nasod nga Iraq.

Ang Babilonia daplin sa Suba sa Euprates, sa parehas nga rehiyon diin gitukod sa milabay na nga gatuson ka tuig ang Torre sa Babel.
Usahay ang pulong nga "Babilonia" nagtumong sa tibuok Imperyo sa Babilonia. Pananglitan, ang "hari sa Babilonia" nangulo sa tibuok nga imperyo, dili lamang sa iyang siyudad.
Ang mga taga-Babilonia gamhanan nga mga tawo nga miatake sa gingharian sa Juda ug gibihag nila sila sa Babilonia sulod sa 70 ka tuig.
Parte niini nga rehiyon gitawag nga "Caldea" ug ang mga tawo nga nagpuyo didto mao ang mga "Caldehanon." Mao nga kasaagaran ang pulong nga "Caldea" sa Biblia nagtumong sa Babilonia.
Sa Bag-ong Kasabotan, ang pulong nga "Babilonia" gigamit sa pagkasumbingay ug pagpropesiya mahitungod sa mga lugar, mga tawo, ug mga panghunahuna nga makasasala nga nagsupak batok sa Dios, ug puno sa pagsimba sa diosdiosan.
Sa libro nga Pinadayag, ang mga pulong nga "Ang Gamhanan nga Babilonia" o " Gamhanan nga siyudad sa Babilonia" gigamit sa pipila nga mga higayon, nagpakita nga kini nga siyudad sumbingay nga nagtumong sa usa ka siyudad nga daku, datu, ug adunay importansya sa politika.

Balaam

Si Balaam usa ka pagano nga propeta sa panahon nga ang mga Israelita nagkampo sa Suba sa Jordan nga nag-andam nga mosulod sa yuta sa Canaan.

Si Balaam gikan sa siyudad sa Petor nga naa sa rehiyon palibot sa Suba sa Euprates.
Ang Midiahanon nga hari nga si Balak, nahadlok sa pwersa ug kadaghan sa mga Israelita mao nga gisuholan niya si Balaam aron tungluon sila.
Ang Dios nagpadala ug anghel aron pugngan si Balaam ug wala niya gitugutan nga iyang tungluon ang Israel, apan hinuon gimanduan niya nga panalanginan sila.
Gipugngan sa Dios si Balaam nga himuon kini pinaagi sa pagpadala sa anghel nga mobabag sa iyang dalan aron ang iyang asno wala mosugot nga magpadayon.
Sa pagtuman sa mga panudlo sa Dios, gipanalanginan ni Balaam ang mga Israelita imbes nga tungluon sila.
Ang usa sa labing talagsaon nga bahin sa istorya mao ang paghatag sa Dios ug abilidad sa asno nga makigsulti kang Balaam.

balay ni David

Ang mga pulong nga "balay ni David" sumbingay kini nga nagtumong sa pamilya o kaliwat ni Haring David.

Pwede sad kini hubaron nga, "ang mga kaliwat ni David."
Tungod kay si Jesus kaliwat ni David, apil siya sa "balay ni David."
Usahay ang "balay ni David" nagtumong sa mga tawo nga nabuhi uban sa pamilya ni David.
Sa miagi nga panahon usahay kini nga pulong kasagaran nagtumong sa tanang kaliwat, apil kadtong mga nangamatay na.
Tan-awa sad ang pulong sa :En:obe:other:house.

Barabas

Si Barabas usa ka piniriso sa Jerusalem sa panahon nga si Jesus naaresto.

Si Barabas nakahimo ug krimen sa pagpatay ug pagsupak batok sa gobyerno sa Roma.
Gipapili ni Poncio Pilato ang mga tawo kung kinsa ang pagawason sa prisohan: Si Jesu Cristo o si Barabas ba. Ang gipili sa mga tawo si Barabas.

Barnabas

Si Barnabas usa sa mga unang Kristohanon nga nabuhi sa panahon sa mga apostoles. Ang ngalan niya nagpasabot nga "anak sa pagdasig".

Si Barnabas gikan sa Israelita nga tribu ni Levi ug gikan siya sa isla sa Cyprus.
Sa dihang si Saulo (Pablo) nahimong Kristohanon si Barnabas nag-awhag sa uban nga mga tumutuo nga dawaton siya ingon nga ilang kaubanan nga tumutuo.
Si Barnabas ug si Pablo dungan nga nagbiyahe aron iwali ang maayong balita mahitungod kang Jesus sa lainlaing mga siyudad.

Bartolomeo

Si Bartolomeo usa sa dose nga apostoles ni Jesus.

Kauban sa ubang mga apostoles, si Bartolomeo gisugo aron magwali sa maayong balita ug magbuhat sa mga milagro sa ngalan ni Jesus.
Usa sad siya sa mga nakakita niadtong mibalik si Jesus sa langit.
Paghuman sa pipila ka semana, kauban niya ang uban nga mga apostol sa Jerusalem sa Pentecostes sa dihang ang Balaang Espiritu mianha kanila.

Baruk

Ang Baruk ngalan sa pipila nga mga lalaki sa Daang Kasabotan.

Ang usa nga Baruk (nga anak ni Zabbal) usa sa mga tawo nga nagtrabaho uban kang Nehemias aron ayohon ang mga paril sa Jerusalem.
Sa panahon sad ni Nehemias, ang lain sad nga Baruk (nga anak ni Kol-Hozeh) usa sa mga pangulo nga mipuyo sa Jerusalem pagkahuman natukod ug usab ang mga paril.
Ang lain pa nga Baruk (nga anak ni Neriah) katabang ni propeta Jeremias nga mitabang kaniya sa daghang praktikal nga tahas sama sa pagsulat sa mensahe nga gihatag sa Dios kang Jeremias ug pagbasa niini sa mga tawo.

Basan

Ang Basan usa ka lugar sa katimugan sa Dagat sa Galilea. Mao kini ang yuta karon nga parte na sa Syria ug "Golan Heights".

Ang siyudad sa Daang Kasabotan adunay siyudad nga dalangpanan nga ginganlang "Golan" nga anaa sa rehiyon sa Basan.
Ang Basan usa ka tabunok nga rehiyon nga nailhan kay aduna kini mga kahoy nga Enica ug mga mananap nga gasabsab.
Sa Genesis 14 naitala nga ang Basan usa ka lugar diin nahitabo ang gubat batok sa pipila nga mga hari ug ang ilang mga nasod.
Sa panahon nga ang mga Israelita naglibot-libot sa disyerto pagkahuman nga miikyas sila gikan sa Ehipto, gipanag-iya nila ang parte sa rehiyon sa Basan.
Human milabay ang pipila ka tuig, nagkuha si Haring Solomon ug mga kinahanglanon nila gikan sa rehiyon.

Batseba

Batseba Si Batseba asawa ni Uriah nga usa ka sundalo ni haring David. Nahimo siya nga asawa ni David, ug inahan ni Solomon.

Nakabuhat ug pagpanapaw si David kang Batseba sa dihang minyo pa siya kang Uriah.
Sa dihang namabdos si Batseba sa anak ni David, gusto ni David nga mamatay si Uriah, mao nga gipabalik niya kini sa giyera ug didto namatay si Uriah. Unya giminyoan dayon ni David si Batseba.
Gisilutan sa Dios si David sa iyang sala pinaagi sa pagkamatay sa anak niya kang Batseba pila ka adlaw lang sa iyang pagkaanak.
Sa wala magdugay nanganak si Batseba ug usa ka lalaki, si Solomon nga nahimong hari sunod kang David.

Beelzebu

Si Beelzebu pangulo sa mga demonyo ug lain nga ngalan ni Satanas.

Si Beelzebu gisulat nga Beelzebub sa ubang mga bersiyon sa Biblia.
Si Beelzebu pwede sad hubaron nga "Satanas" o "yawa" o "ang dautan."

Beerseba

Sa panahon sa Daang Kasabotan, ang Beerseba usa ka siyudad nga nahimutang mga 45 ka milyas sa habagatang-kasadpan sa Jerusalem sa deserto nga karon gitawag na nga Negev.

Ang deserto nga nagpalibot sa Beerseba usa ka kamingawan nga dapit nga diin si Hagar ug si Ismael naglibot-libot pagkahuman nga gipalayas sila ni Abraham palayo sa iyang balongbalong.
Ang ngalan niini nga siyudad nagpasabot "ang atabay sa pagpanumpa." Ginganlan kini sa dihang si Abraham nanumpa nga dili niya silotan ang mga tawo ni haring Abimelech sa ilang pag-ilog sa usa sa mga atabay ni Abraham.

Benaia

Si Benaia usa ka maunongon nga opisyal ni haring David ug ni haring Solomon.

Sa dihang nahimo nga hari si Solomon, gitabangan siya ni Benaia sa pagpilde sa iyang mga kaaway.
Gisugo ni haring Solomon si Benaia nga patyon si Adonias nga nagplano nga moilog sa iyang pagkahari.
Gisugo sad siya nga patyon angpaangulo sa mgasundalo nga si Joab nga nagplano sad batok kang Solomon.
Gipili ni Solomon si Benaia nga mopuli kang Joab isip pangulo sa mga sundalo sa Israelita.
Si Benaia nahimong bantog nga isog ug kusgan sa pakig-away.
Adunay pipila ka mga tawo sa Daang Kasabotan ang Benaia sad ug ngalan, lakip na ang usa ka pari.

Benjamin

Si Benjamin ang kinamanghurang anak ni Jacob sa iyang asawa nga si Rachel.

Ang mga kaliwat ni Benjamin nahimong usa sa dose ka tribu sa Israel.
Ang hari sa Israel nga si Saul gikan sa Israelitang tribu ni Benjamin.
Si Saul nga taga Tarsus, nga sa kadugayan nahimo nga si Pablo nga apostol, gikan sad sa tribu ni Benjamin.

Berea

Sa panahon sa Bag-ong Kasabotan, ang Berea (o Beroea) mauswagon nga siyudad sa habagatang sidlakan sa Masedonia, nga mga 50 milyas habagatan sa Tesalonica. Mao kini karon ang moderno nga Griego nga siyudad nga Verria.

Si Pablo ug si Silas miikyas sa siyudad sa Berea pagkahuman nga gitabangan sila sa ilang mga kaubanan sa pagtuo sa pag-ikyas gikan sa mga Judio sa Tesalonica nga supak kanila.
Sa dihang ang mga tawo nga nagpuyo sa Berea nakadungog kang Pablo nga nagwali, gisusi nila ang Kasulatan aron sa pagmatuod kung ang iyang giingon kanila tinuod.

Bet-semes

Ang Bet-semes kay ngalan sa usa ka siyudad sa tiretoryo sa tribu sa Juda, nga gibanabana nga 30 kilometros kasagpan sa Jerusalem.

Nailog ang Bet-semes gikan sa mga taga Canaan sa dihang gisakop sila nila ni Josue.
Ang Bet-semes siyudad nga gilain nga puy-anan alang sa mga Levita nga saserdote.
Sa dihang gikuha sa mga Filistihanon ang arka sa saad pabalik sa Jerusalem, ang ang unang siyudad nga gihunongan nila mao ang Bet-semes.

Betania

Ang lungsod sa Betania naa sa tiilang dapit sa sidlakang kilid sa bukid sa Olivo, nga wala pay 2 ka milyas sidlakan sa Jerusalem.

Ang Betania duol sa dalan nga tunga-tunga sa Jerusalem ug Jerico.
Ang mga suod nga higala ni Jesus nga si Lazaru, si Marta, ug si Maria nagpuyo sa Betania.
Sa daghan nga mga panahon, si Jesus nagpalagpas ug gabii sa Betania.
Ang Betania nailhan kaayo nga lugar nga diin gibanhaw ni Jesus si Lazaru gikan sa pagkamatay.

Betel

Ang Betel usa ka siyudad sa panahon ni Abraham nga naa sa amihanan sa Jerusalem sa Canaan. Sa Daang Kasabotan, gawas pa sa Jerusalem nga pirme nahisgutan ang Betel permi sad nga nahisgutan labaw pa sa ubang mga siyudad.

Si Abram (Abraham) nagpuyo sidlakan sa Betel ug nagtukod ug halaran sa Dios pagkahuman niya nadawat sa unang higayon ang saad sa Dios. Niadto nga panahon dili pa Betel ang ngalan sa lugar, apan sa kadugayan gitawag na kini nga Betel nga mao nay nailhan sa mga tawo.
Sa iyang paglayas palayo sa iyang igsoon nga si Esau, Si Jacob nagpalagpas ug gabii duol niini nga siyudad ug natulog lang siya sa gawas. Samtang natulog, nagdamgo siya ug mga angel nga gasaka ug gakanaog sa hagdan sa langit. Niadto nga damgo, ang Dios nagsaad kang Jacob ug mga panalangin sama sa iyang gihatag kang Abram (Abrahan).
Si Jacob ang nagpangalan niini nga siyudad nga "Betel." Ang iyang ngalan sa una kay Luz. Aron maklaro kini, sa ubang hinubaran gihubad nila nga "Luz (sa kadugayan gitawag kining Bethel)" sa tudling mahitungod kang Abraham, ug sama sad sa unang pag-abot ni Jacob didto (sa wala pa niya giusab ang ngalan).

Betlehem, Eprata

Ang Betlehem gamay nga siyudad sa Israel, nga duol sa siyudad sa Jerusalem. Nailhan sad siya nga "Eprata" nga mao tingali ang iyang unang ngalan.

Ang Betlehem gitawag sad nga "siyudad ni David," kay si haring David didto man gipanganak.
Si propeta Micah nag-ingon nga ang Mesias magagikan sa "Betlehem Eprata."
Natuman kini nga propesiya ug si Jesus gipanganak sa Betlehem, paglabay sa daghang mga katuigan.
Ang gipasabot sa ngalan nga "Betlehem" kay "balay sa pan" o "balay sa pagkaon."

Betuel

Si Betuel anak ni Nahor nga igsoon ni Abraham.

Si Betuel amahan ni Rebeka ug ang iyang igsoon si Laban.
Aduna say lungsod nga gitawag ug Betuel nga nahimutang sa habagatan sa Judea, dili layo sa lungsod sa Beerseba.

Boaz

Si Boaz bana ni Ruth, kaapu-apuhan ni haring David ug katigulangan ni Jesu Cristo.

Nabuhi si Boaz sa panahon nga ang Israel adunay pay mga hukom (tunga-tunga sa ika 14 nga siglo ug sa ika 11nga siglo sa wala pa gipanganak si Cristo.)
"Gitubos" ni Boaz si Ruth, nga balo sa usa ka layo niyang paryente. Hulagway kini sa pagtubos nga gihimo ni Jesus.

Bukid sa Hermon

Ang Bukid sa Hermon mao ang ngalan sa kinatas-ang bukid sa Israel.

Anaa kini sa amihanan sa Dagat sa Galilea, sa pinaka-amihanan nga utlanan taliwala sa Israel ug Siria.
Ang ubang ngalan nga gihatag sa Bukid sa Hermon sa ubang mga grupo sa katawhan mao ang "Bukid sa Sirion" ug "Bukid sa Senir."
Adunay tulo ka dagkong tumoy ang Bukid sa Hermon.

Bukid sa mga Olibo

Ang Bukid sa mga Olibo usa ka bukid o dakong bungtod nga makita sa sidlakan nga bahin sa siyudad sa Jerusalem. Tingali ginganlan kini tungod kay napuno kini ug mga kakahoyan sa olibo.

Sa pipila ka higayon, niadto si Jesus ug iyang mga disipulo sa Bukid sa mga Olibo aron mag-ampo ug magpahulay.
Gidakop si Jesus didto sa Hardin sa Getsemane, nga anaa sa Bukid sa mga Olibo.
Pwede sad kini hubaron nga "Bukid sa Kahoy nga Olibo."

Cades

Ang Cades o Cades-Barnea ngalan sa usa ka importanteng siyudad sa kasaysayan sa Israel nga naa sa lugar nga karon nasod sa Syria.

Ang Cades usa ka tubigang dapit sa tunga sa kamingawan sa Zin.
Si Abraham niagi sa Cades sa iyang mga biyahe.
Nagkampo sad ang mga Israelita sa Cades sa ilang paglibutlibot sa kamingawan.
Si Moises wala tugoti nga makasulod sa gisaad nga yuta kadtong dito sila Cades tungod sa iyang pagsupak sa sugo sa Dios mahitungod sa tubig nga magagikan sa bato.

Caifas

Si Caifas pangulo nga saserdote sa Israel niadtong panahon ni Juan nga Bautista ug ni Jesus.

Si Caifas dako ang iyang parte sa paghukom ug sa pagsilot kang Jesus.
Si Caifas ang pangulo nga saserdote sa paghukom kang Pedro ug Juan.

Cain

Si Cain ug ang iyang manghod nga lalaki nga si Abel mao ang mga unang anak ni Adan ug ni Eba nga gihisgutan sa Biblia.

Si Cain mag-uuma ug si Abel nagbuhi ug mga karnero.
Gipatay ni Cain ang iyang igsoon nga si Abel sa sobra niya nga pangabugho, tungod kay gidawat sa Dios ang sakripisyo ni Abel, apan wala Niya dawata ang sakripisyo ni Cain.
Ingon nga silot, gipahawa siya sa Dios sa Eden ug giingnan nga ang yuta dili na maghatag ug abot kaniya.

Caldea, Caldehanon

Ang rehiyon sa Caldea naa sa habagatan sa Babilonia. Ang mga tawo nga nagpuyo niini nga yuta gitawag nga Caldehanon.

Ang siyudad sa Ur nga diin si Abraham gagikan, makit-an kini sa Caldea.
Mga 600 ka tuig una pa gipanganak si Cristo, ang Caldea nailhan nga Babilonia.
Pila ka tuig pagkahuman niini nga panahon, ang Jerusalem napildi ug ang mga Israelita gidala sa Babilonia.
Napulo ka tuig gikan sa pagkapildi sa Jerusalem, ang hari sa Babilonia nga si haring Nabucodonosor giguba niya ang templo didto.
Ang mga tawo nga nagpuyo sa Babilonia usahay gitawag gihapon nga mga "Caldehanon."

Caleb

Usa si Caleb sa dose nga mga Israelitang espiya nga gipadala ni Moises aron susihon ang yuta nga Canaan.

Siya ug si Josue mibalik gikan sa pagsusi sa Canaan ug giingnan nila ang mga tawo nga mosalig sa Dios nga motabang kanila sa pagpildi sa ilang mga kaaway, aron makapanginabuhi sila nga may kalinaw didto nga lugar.
Si Josue ug si Caleb lang gyud sa ilang mga kaliwat ang gitugutan nga makasulod sa Gisaad nga Yuta nga Canaan.

Cana

Ang Cana usa ka baryo o lungsod sa probinsiya sa Galilea, mga siyam ka milya amihanan sa Nasaret.

Ang buot pasabot sa pulong nga "Cana" "lugar sa mga tangbo."
Ang Cana mao ang lugar nga diin gapuyo si Nathaniel, usa sa dose nga apostol.
Si Jesus mitambong sa usa ka kasal sa Cana, ug didto gihimo niya ang una niyang milagro o "timaan", diin nga gihimo niya nga bino ang tubig.
Pagkahuman niadtong panahona, si Jesus mibalik sa Cana ug nakigkita sa usa ka opisyal nga gikan sa Caparnaum nga naghangyo nga ayuhon ang iyang lalaki nga anak.

Canaan, taga Canaan

Si Canaan anak ni Ham nga anak nga lalaki ni Noe. Iyang mga kaliwat ang mga taga Canaan, mga pipila ka grupo sa mga tawo nga nipuyo sa lugar gikan sa kapatagan sa suba sa Jordan ngadto sa Dagat sa Mediteraneo. Kini nga lugar nailhan nga Yuta sa Canaan.

Gisaad sa Dios kini nga lugar nga ihatag kang Abraham ug sa iyang mga kaliwat, nga ang mga Israelita.
Sa panahon karon ang mga nasod ug mga teritoryo niini nga lugar mao ang Israel, Lebanon, parte sa Jordan, parte sa Syria, ug Palestina.

Caparnaum

Ang Caparnaum usa ka lugar nga pangisdaanan nga nahimutang sa amihang kasadpan sa baybay sa dagat sa Galilea.

Sa Caparnaum nipuyo si Jesus niadtong nagtudlo siya sa Galilea.
Gitunglo ni Jesus ang Caparnaum tungod kay ang mga tawo niini nga lugar wala modawat sa Iyang mensahe. Karon, ang karaan nga lungsod sa Caparnaum naguba na.

Carmel, bukid nga Carmel

Ang "Bukid nga Carmel" nagtumong sa kabukiran nga makit-an sa gingharian sa Juda sa kabaybayon sa Dagat sa Mediteranea. Ang lungsod nga Carmel makit-an niini nga kabungturan.

Ang ngalan nga "Carmel" buot ipasabot, "ubasan sa Dios."
Tabunok ang yuta niining dose ka milya nga kabukiran ug ang iyang mga kapatagan.
Sa Bukid nga Carmel, gihagit ni Elias ang mga propeta ni Baal aron mapatinud-an niya nga si Yahweh ang nag-inusarang tinuod nga Dios.

Ceretihanon

Ang Ceretihanon mga tawo nga tingali nagpuyo sa parte sa Filistia. Gisulat sad nga "Keritihanon" sa ubang dapit.

Uban nga paggamit niini nga pulong dunay koneksyon sa Peletihanon, nga nagtumong sa espisyal nga mga sundalo gikan sa kasundalohan ni Haring David nga diin gigahin kini sila aron magbantay kaniya.
Si Benaia, anak nga lalaki ni Jehoiada, nga membro sa sinaligan nga mga corporal ni David, mao ang pangulo sa Ceretihanon ug mga Peletihanon.
Ang mga Ceretihanon nagpabilin nga kauban ni David sa dihang kinahanglan niya nga mopalayo sa Jerusalem tungod sa pagrebilde ni Absalom.

Cesar

Ang Cesar apelyedo kini. Ang usa ka tawo nga ginganlan Agusto Cesar nahimong unang tagapagmando sa imperyo sa Roma. Tungod kaniya, ang "Cesar" nahimo sad nga titulo nga gihatag sa mga tagamando sa imperyo sa Roma.

Si Agusto Cesar mao ang tagamando sa imperyo sa Roma niadtong gipanganak si Jesus.
Si Tiberius Cesar ang tagamando niadtong hamtong na si Jesus.
Kung gamiton ang "Cesar” ingon nga titulo, pwede kini hubaron nga "Hari" o "Emperador" o "Czar" o "Kaiser"
Kung ang "Cesar" gamiton nga apelyedo pwede lang kini hubaron nga "Cesar."

Cesarea

Importante nga siyudad ang Cesarea sa kabaybayonan sa Dagat sa Mediteraneo, mga 39 kilometro habagatan sa bukid nga Carmel ug mga 120 kilometro amihang-kasadpan sa Jerusalem.

Ang Cesarea nahimong kapital nga siyudad sa probinsiya nga Judea nga gisakop sa mga taga Roma sa panahon nga gipanganak si Jesus.

Si apostol Pedro unang nagwali sa mga Gentil sa Cesarea. Si Pablo naglayag gikan sa Cesarea ngadto sa Tarso ug miaagi sad niini nga siyudad sa duha ka mga biyahe niya isip misyonero.

Cilicia

Ang Cilicia gamay nga probinsiya sa Roma nga makit-an sa sidlakan nga bahin sa gitawag karon sa bag-ong panahon nga nasod sa Turkey. Giutlanan niya ang Dagat nga Aegean.

Ang apostol nga si Pablo, lungsoranon sa siyudad sa Tarso nga naa sa Cilicia.
Si Pablo mipuyo pipila ka tuig sa Cilicia pagkahuman sa pagkatagbo niya kang Jesus sa dalan sa Damasco.
Ang uban nga mga Judio sa Cilicia kauban niadtong mga nagsukmat kang Esteban.

Cipre

Ang Cipre usa ka isla sa Dagat sa Mediteraneo nga mga 40 ka milya sa habagatan sa baybayon sa nasod nga nailhan karong panahona nga Turkey.

Si Pablo ug Barnabas kauban nga nagwali sa isla sa Cipre sa sinugdanan sa ilang unang byahe isip mga misyonero. Niuban kanila si Juan Marcos aron tabangan sila niadto nga byahe.
Kadugayan, nibisita sila Barnabas ug Marcos sa Cipre pag-usab.
Sa Daang Kasabotan, gihisgotan ang Cipre nga maayo kakuhaan sa mga kahoy nga cipres.

Cirene

Ang Cirene usa ka siyudad nga Griego sa amihanan nga baybayon sa Afrika dapit sa Dagat sa Mediteraneo nga naa sa habagatang dapit sa isla sa Creta.

Sa panahon sa Bag-ong Kasabotan, ang Cirene adunay mga komyunidad sa mga Judio ug mga Kristohanon.
Mas ilado siguro ang Cirene sa Biblia nga maoy siyudad diin gikan kadtong tawo nga nagkarga sa krus ni Jesus.

Ciro

Si Ciro usa ka Persianong hari nga nagtukod sa imperyo sa Persia pinaagi sa pagsakop sa mga nalupig nga mga nasod nga gibuntog niya niadtong mga 550 ka tuig sa wala pa gipanganak si Cristo.

Gibuntog ni Ciro ang siyudad sa Babilonia mao nga nakagawas ang mga Israelita nga mga binihag didto.
Gimando ni Ciro nga pwede mopauli ang mga Judio, mao nga ang iyang sumusunod nga si Dario mitugot sad sa pagtukod usab sa templo sa Jerusalem pagkahuman sa pagkabinihag nila.
Si Ciro mao ang naghari sa panahon nila Daniel, Esdras, ug Nehemias.

Colosas, taga-Colosas

Sa panahon sa Bag-ong Kasabotan, ang Colosas usa ka siyudad nga makita sa Romano nga probinsiya sa Phrygia, nga mao ang usa ka lugar nga gitawag karon nga habagatan-kasadpanan bahin sa Turkey. Ang mga taga-Colosas mga tawo nga nagpuyo sa Colosas.

Naa sa mga 100 ka milya gikan sa Dagat sa Mediteraneo, ang Colosas nahimutang kini sa importante nga agianan sa mga negosyante taliwala sa siyudad sa Efeso ug suba sa Eufrates.
Samtang didto sa prisohan sa Roma, gisulat ni Pablo ang libro nga gitawag nga "Taga-Colosas," sulat kini alang sa mga tumutuo sa Colosas aron tarungon ang mga sayop nga katudluan.
Niadtong gisulat niya kini, wala pa siya makabisita sa iglesia sa Colosas apan nakadungog na siya mahitungod sa mga tumutuo didto gikan sa iyang kauban sa buluhaton nga si Epapras.
Si Epapras mao tingali ang nagsugod sa iglesia sa Colosas.
Ang libro nga Filemon gisulat ni Pablo sa usa ka taga Colosas nga tag-iya ug mga ulipon.

Corinto, taga-Corinto

Ang Corinto usa ka siyudad sa Gresya nga mga 50 ka milya sa kasadpanan sa Atens. Ang mga taga-Corinto mao ang mga tawo nga nagpuyo sa Corinto.

Ang Corinto mao ang lugar diin nagpuyo ang usa sa mga unang kristohanong iglesia.
Ang mga libro sa Bag-ong Kasabotan nga 1 ug 2 Taga-Corinto gisulat alang sa iglesia sa Corinto.
Sa iyang unang pagbyahe isip misyonero, nagpuyo si Pablo sa Corinto sulod sa mga 18 ka bulan.
Nagkita sila Pablo ug Aquila ug Priscila samtang didto si Pablo sa Corinto.
Ang ubang mga unang pangulo sa iglesia nga adunay kalabotan sa Corinto mao sila Timoteo, Tito, Apolos, ug Silas.

Cornelio

Si Cornelio usa ka lalaking dili Judio nga opisyal sa militar sa Romanong kasundalohan.

Kanunay siyang gaampo sa Dios ug manghinatagon sa mga pobre.
Pagkadungog ni Cornelio ug sa iyang pamilya kang apostol Pedro nga nagpahayag sa maayong balita, nahimo silang mga tumutuo kang Jesus.
Si Cornelio ug ang mga tawo sa iyang panimalay ang unang mga dili Judio nga nahimong mga tumutuo.
Ang pagkakabig ni Cornelio sa pagtuo nagpakita nga si Jesus mianhi aron luwason sad ang mga dili Judio.

Creta, taga-Creta

Ang Creta usa ka isla nga anaa sa habagatan sa kabaybayonan sa Gresya. Ang mga nagpuyo niini nga isla gitwag nga taga Creta.

Ang apostol Pablo nibyahe sa isla sa Creta sa iyang mga byahe isip misyonero.
Gibilin ni Pablo ang iyang isig-alagad nga si Tito sa Creta aron tudluan ang mga Kristohanon ug magpili ug mga pangulo alang sa iglesia didto.

Cush

Si Cush ang anak nga lalaki ni Ham nga anak nga lalaki ni Noe. Mao nga si Cush apo ni Noe.

Sa panahon sa Daang Kasabotan, adunay dapit nga gitawag nga Cush, nga tingali ginganlan sa apo ni Noe.
Ang Etiopia mao ang Griego nga ngalan sa dapit nga gitawag sa mga Hebreo nga Cush.

Dagat sa Galilea

Ang Dagat sa Galilea usa ka lanaw sa sidlakan dapit sa Israel. Midagayday ang tubig niini ngadto sa habagatan sa Suba sa Jordan hangtod sa Patay nga Dagat.

Ang mga lungsod sa Capernaum ug Bethsaida tapad lang sa Dagat sa Galilea.
Ang laing mga ngalan alang sa Dagat sa Galilea mao ang: Dagat sa Tiberias, Dagat sa Cinneret, ug Lanaw sa Genesaret.

Dalila

Si Dalila usa ka Filistihanong babaye nga gihigugma ni Samson apan dili siya asawa niya.

Gisuholan si Dalila sa mga Filistihanon nga limbongon si Samson aron sultihan siya niya kung unsaon nga maluya si Samson. Niadtong nawala na ang iyang kakusog, gidakop siya sa mga Filistihanon.
Mas gihigugma ni Dalila ang kwarta kaysa kang Samson.

Damasco

Ang Damasco mao ang kapital nga siyudad sa nasod sa Syria. Anaa gihapon kini sa sama nga dapit nga diin kini sa panahon sa Biblia.

Ang Damasco usa sa mga labing karaan nga siyudad ug gipuy-an pa gihapon nga mga siyudad sa kalibotan.
Sa panahon ni Abraham, ang Damasco ang kapital nga siyudad sa gingharian sa Aram (nga anaa sa gitawag karon nga Syria).
Sa Daang Kasabotan, nahisgotan sa kasaysayan ang mga mahinungdanong pakig-istoryahanay taliwala sa mga nagpuyo sa Damasco ug sa mga katawhan sa Israel.
Adunay pipila ka mga propesiya sa Biblia nga nagtagna sa pagkalaglag sa Damasco. Natuman na tingali kini nga mga propesiya niadtong gilaglag sa Asyria kini nga siyudad sa panahon sa Daang Kasabotan o tingali aduna pay umaabot nga paglaglag nga mas hingpit.
Sa Bag-ong Kasabotan, ang Pariseo nga si Saul (kadugayan nailhan nga Pablo) niadto sa siyudad sa Damasco aron dakpon ang mga Kristohanon didto sa siyudad sa Damasco sa dihang giatubang siya ni Jesus ug mao nga nahimo siyang tumutuo.

Dan

Si Dan mao ang ikalimang anak nga lalaki ni Jacob ug usa sa dose ka mga tribo sa Israel. Dan sad ang ngalan sa dapit diin nagpuyo ang tribo nga Dan sa amihanang dapit sa Canaan.

Niadtong panahon ni Abram, aduna say siyudad nga Dan sa kasadpan sa Jerusalem. Tingali wala pa kini nga siyudad kaniadtong panahon nga nisulod ang Israel sa yutang gisaad kanila. Apan adunay lain nga siyudad nga Dan nga anaa mga 60 ka milya sa amihanan sa Jerusalem.
Ang pulong nga "Danenahon" nagtumong sa mga kaliwat ni Dan nga mga membro sad sa iyang banay.

Daniel

Si Daniel usa ka Israelitang propeta nga niadatong batan-ong lalaki pa siya, gibihag siya sa hari sa Babilonia nga si Nabucodonosor niadtong mga ika 600 ka tuig sa wala pa gipanganak si Cristo.

Kini nahitabo niadtong panahon nga gibihag sa Babilonia ang daghang mga Israelita gikan sa Juda sulod sa 70 ka tuig.
Gihatagan si Daniel sa Babiloniahanong ngalan nga Beltesasar.
Si Daniel usa ka dungganon ug matarong nga batan-ong lalaki nga mituman sa Dios.
Gihatagan si Daniel sa Dios ug abilidad nga makasabot sa pipila ka mga damgo o talan-awon alang sa mga hari sa Babilonia.
Tungod niini nga abilidad ug tungod sa iyang dungganon nga kinaiya, si Daniel gihatagan ug taas nga posisyon sa pagpangulo didto sa Babilonia.
Paglabay sa daghang mga tuig, gilimbongan sa mga kaaway ni Daniel ang hari sa Babilonia nga si Darius nga maghimo ug balaod nga idumili ang pagsimba kang bisan kinsa gawas sa hari. Padayon nga nag-ampo si Daniel sa Dios, mao nga gidakop siya ug gilabay ngadto sa yungib sa mga leon. Apan giluwas siya sa Dios ug wala gyud siya masakitan.

Dario

Ang Dario ngalan sa pipila ka mga hari sa Persia. Posible nga titulo ang "Dario" imbes nga ngalan.

Si "Dario nga taga-Media" mao ang hari nga gilimbongan aron ilabay ang propetang si Daniel ngadto sa yungib sa mga leon ingon nga silot niya sa pagsimba sa Dios.
Si "Dario nga taga-Persia" nitabang sa pagtukod ug balik sa templo sa Jerusalem niadtong panahon ni Esdras ug Nehemias.

David

Si David mao ang ikaduhang hari sa Israel ug iyang gihigugma ug gialagaran ang Dios. Siya ang nagsulat sa kadaghanan sa mga Salmo.

Niadtong si David bata pa nga lalaki nga nag-alima sa karnero sa iyang pamilya, gipili siya sa Dios nga mahimong sunod nga hari sa Israel.
Nahimong maayong manggugubat si David ug nangulo siya sa kasundalohan sa Israel sa ilang mga gubat batok sa ilang mga kaaway. Ilado ang iyang pagpildi kang Goliat nga Filistihanon.
Gisulayan ni Saul nga patyon si David apan gipanalipdan siya sa Dios ug gihimo siya nga hari pagkamatay ni Saul.
Nakasala si David batok sa Dios, apan naghinulsol siya ug gipasaylo siya sa Dios.
Si Jesus, ang Mesiyas, gitawag nga "Anak ni David" tungod kay kaliwat siya ni Haring David.

Eden, hardin sa Eden

Ang Eden usa ka lugar adtong una nga panahon nga adunay hardin diin gipapuyo sa Dios ang una nga lalaki ug babaye.

Kini nga hardin parte lang sa rehiyon nga ginganlang "Eden".
Wala nahibal-an ang sakto nga lokasyon niini.
Ginganlan sad kini nga "hardin ni Yaweh."
Ang pulong nga "Eden" gikan sa pulong nga Hebreo nga nagpasabot nga "magpakalipay sa".

Edom, taga-Edom, Idumea, Seir, Teman

Edom ang lain nga ngalan ni Esau; Edomhanon ang tawag sa iyang mga kaliwat. Ang nasod nga Edom nahibal-an sad sa ngalan nga "Idumea" o "Sier".

Kabungturan ang Edom nga makita sa habagatang silangan sa Israel.
Ang pulong nga Edom nagpasabot nga "pula," nga nagtumong sa kamatuoran nga si Esau natabonan ug pula nga buhok kaniadtong gipanganak siya. O pwede nga nagtumong kini sa pula nga batong nga gibaylo ni Esau sa iyang katungod sa pagkamagulang.
Sa Daang Kasabotan, ang nasod nga Edom kasagaran nga gihisgotan nga kaaway sa Israel.
Sa Daang Kasabotan gihatagan sa Dios ang mga propeta ug mga negatibo nga propesiya aron mosulti batok sa Edom. Ang tibuok nga libro nga gitawag nga Abdias mahitungod kini sa kalaglagan sa Edom.

Efeso

Ang Efeso usa ka karaan nga siyudad sa Griego sa kasadpan nga baybayon nga karon mao ang nasod saTurkey.

Sa panahon sa mga unang Kristuhanon, ang Efeso mao ang kapital sa Asya, diin niadto nga panahon ginganlan nga gamay nga probinsiya sa Roma.
Tungod sa iyang lokasyon, kini nga siyudad importante nga sentro sa negosyo ug sa biyahe.
Makita sa Efeso ang ilado nga pagano nga templo diin gisimba ang diosa nga si Artemis (o Diana).
Si Pablo nagpuyo ug nag-alagad sa Dios sa Efeso kapin sa duha ka tuig ug kadugayan gipili si Timoteo nga maoy mangulo sa mga bag-o nga tumutuo didto.
Ang Efeso usa ka libro sa Bag-ong Kasabotan nga gisulat ni Pablo alang sa mga tumutuo sa taga-Efeso.

Efraim

Si Efraim ika duha nga anak nga lalaki ni Jose. Ang iyang mga kaliwat, ang Efraimanhon, usa sila sa dose ka mga tribu sa Israel.

Ang tribu ni Efraim usa sa napulo ka mga tribu nga makita sa norte dapit sa Israel.
Usahay ang ngalan nga Efraim gigamit sa Biblia nga nagtumong sa tibuok nga gingharian sa norteng bahin sa Israel.
Ang Efraim kabukiran nga lugar. Pipila sa mga gihubad nagtumong sa "mga bukid sa Efraim."

Ehipto, Ehiptohanon

Ang nasod nga Ehipto makita sa amihanang-sidlakang dapit sa Africa, sa habagatan ug kasadpan nga lugar sa Canaan.

Ang Ehiptohanon mao ang tawo nga gipanganak sa Ehipto ug ang iyang mga katigulangan gikan sa Ehipto.
Niadtong dugay na kaayo nga panahon, ang Ehipto gamhanan ug adunahan nga nasod.
Ang karaan nga Ehipto natunga sa duha ka bahin, nga mao ang Ubos ug ang Taas nga Ehipto. Ang "Ubos nga Ehipto" tua didto ang Suba sa Nile nga midagayday paubos didto sa Dagat sa Mediteranyo.
Si Jose ug Maria miadto sa ubos nga dapit sa Ehipto uban ang bata nga si Jesus, aron mokalagiw kang Herod.
Adunay pipila ka panahon nga gamay ra ang pagkaon sa Canaan, ang mga patriyarka gikan sa Israel mibiyahe didto sa Ehipto aron mopalit ug pagkaon alang sa ilang mga pamilya.

Ekron

Ang Ekron usa ka daku nga siyudad sa mga Filistihanon nga makita sa siyam ka mga milya ilaya gikan sa dagat sa Medeteraneo.

Ang templo sa diosdiosan nga si Beelzebub anaa sa Ekron.
Kaniadto ang arka sa pagkigsaad gidala sa Ekron niadtong gikuha kini sa mga Filistihanon.
Pagkahuman sa grabe nga sakit ug kamatayon nga nahitabo sa siyudad, gipadala sa mga Filistihanon ang arka balik sa Israel.

Elam

Si Elam anak nga lalaki ni Shem nga anak nga lalaki ni Noe.

Ang mga kaliwat ni Elam ginganlan nga "Elamihanon" ug nagpuyo sa rehiyon nga ginganlang Elam.
Ang rehiyon nga Elam makita sa habagatang silangan sa Suba sa Tigris nga karon mao ang kasadpang Iran.

Eleazar

Sa Biblia, adunay pipila ka mga lalaki nga gingalan ug Eleazar.

Si Eleazar ang ikatulo nga anak nga lalaki ni Aaron nga igsoon ni Moises. Kadtong namatay na si Aaron, si Eleazar ang nahimong kinatas-ang pari sa Israel.
Eleazar sad ang ngalan sa usa sa mga gitawag nga "mga kusgan nga katawhan" ni David.
Ang usa pa nga Eleazar mao ang usa sa katigulangan ni Jesus.

Eliacim

Eliacim ang ngalan sa duha ka lalaki sa Daang Kasabotan.

Ang usa nga tawo nga Eliacim mao ang nagdumala sa palasyo sa panahon ni haring Hezekiah gikan sa 715 hangtod 686 nga tuig sa wala pa gipanganak sa Cristo.
Ang usa pa nga tawo nga Eliacim mao ang anak nga lalaki ni haring Josias. Nahimo siya nga hari sa Juda pinaagi kang Necho ang paraon sa Ehipto sa panahon nga mga 600 nga tuig sa wala pa gipanganak si Cristo.
Giusab ni Necho ang ngalan ni Eliciam ug Jehoiakim.

Elias

Si Elias usa sa ilabihan ka importante nga propeta ni Yaweh. Nagtagna si Elias kaniadtong si Ahab mao ang hari sa amihanang gingharian sa Israel.

Gibadlong ni Elias si Ahab tungod kay giawhag niya ang mga tawo sa pagsimba sa diosdiosan.
Gihatag sa Dios ang pagkaon ug puy-anan ni Elias sa milagroso nga mga pamaagi.
Ang Dios nagbuhat ug daghang milagro pinaagi kang Elias ug gipakita sa Israel nga si Yaweh mao lang ang tinuod nga Dios.
Gibadlong ni Elias ang 450 ka mga propeta ni Baal ug gipakita niya kanila nga si Baal dili tinuod nga Dios. Tungod sa niining panghitabo, ang mga tawo sa gingharian sa Israel gipatay nila ang mga propeta ni Baal ug sa mobo nga panahon nagsimba sila kang Yaweh.
Wala namatay si Elias--gidala siya sa langit nga buhi pa. Si Elias ug si Moises nagpakita ug nakig-istorya kang Jesus human nilabay ang gatusang katuig sa dihang si Jesus nag-andam na nga mamatay sa Jerusalem.

Elisabet

Si Elisabet mao ang inahan ni Juan nga Bautista. Zacarias ang ngalan sa iyang bana.

Si Elisabet wala makaanak, apan sa dihang tigulang na gyud siya diha pa lang siya nahatagan ug anak, nagsaad ang Dios kang Zacarias nga si Elisabet manganak ug usa ka lalaki.
Gituman sa Dios ang iyang saad, ug sa wala magdugay si Zacarias ug si Elisabet nahatagan ug anak. Ginganlan nila ang bata nga Juan.
Si Elisabet paryente ni Maria nga inahan ni Jesus.

Eliseo

Si Eliseo usa ka propeta sa Israel sa panahon nga naghari sila Ahab, Ahaziah, Jehoram, Jehu, Jehoahaz, ug Jehoash.

Gisultian sa Dios si propeta Elias nga dihogan niya si Eliseo isip propeta.
Kadtong si Elias gidala na sa langit, si Eliseo nahimong propeta sa Dios sa mga hari sa Israel.
Nagbuhat si Eliseo ug mga milagro, sama sa pag-ayo sa usa ka tawo nga taga Syria nga adunay sangla ug sa pagbanhaw niya sa anak sa usa ka babaye nga taga Sunam.

En Gedi

Ang En Gedi ngalan sa usa ka siyudad sa kamingawan sa Juda sa habagatang silangan sa Jerusalem.

Ang En Gedi makita sa kasadpang baybayon sa Dagat nga Asin.
Parte sa ngalan niini nagpasabot nga "tuburan," nga nagtumong sa tubod sa tubig nga nagdagayday gikan sa siyudad padulong sa dagat.
Nailhan ang En Gedi nga adunay mga maayong ubasan ug ubang tabunok nga yuta, tungod sa kanunay nga patubig nga nagagikan sa tuburan.
Adunay mga salipdanan sa En Gedi diin si David mikalagiw sa dihang gigukod siya ni Haring Saulo.

Enoch

Si Enoch nga amahan ni Methusalam ug kaapoapohan sad nga amahan ni Noe gihisgutan sa pipila ka higayon sa Daan ug Bag-ong Kasabotan.

Si Enoch adunay suod nga relasyon sa Dios.
Sa dihang 365 anyos si Enoch, gikuha siya sa Dios sa langit nga buhi nga wala mamatay.
Kini nga Enoch kaliwat ni Set. Lahi siya sa usa ka Enoch nga ang amahan mao si Cain. Sa pipila ka mga pinulungan mas ganahan sila nga gamiton ang lainlaing nga ispeling niining duha ka ngalan aron maklaro nga silang duha dili pareho.

Esau

Si Esau usa sa kaluha nga anak ni Isaac ug Rebeka. Siya ang unang gipanganak. Ang iyang kaluha mao si Jacob.

Gibaligya ni Esau ang iyang katungod sa pagkamaguwang sa iyang igsoon nga si Jacob baylo sa usa ka yahong nga pagkaon.
Tungod kay si Esau ang unang gipanganak, sa iya unta ihatag ang pinasahi nga panalangin nga gikan sa iyang amahan, apan gikawat kini ni Jacob. Hilabihan ang kasuko ni Esau nga nagtinguha unta siya sa pagpatay kang Jacob, apan sa kadugayan iya gihapon kining gipasaylo.
Si Esau daghan ug mga anak ug mga apo, kining iyang mga kaliwatan nahimong usa ka dakong pundok sa katawhan nga nagpuyo sa Canaan.

Esdras

Si Esdras usa ka Israelita nga pari ug eksperto sa balaod sa Judio nga nagtala sa kasaysayan sa pagbalik sa mga Israelita sa Jerusalem gikan sa Babilonia diin ang mga Israelita nabihag sa 70 ka mga tuig.

Git ala ni Esdras kini nga bahin sa kasaysayan sa Israel sa libro nga gitawag nga Esdras. Tingali siya sad ang nagsulat sa libro nga gitawag nga Nenemias, kay kining duha ka mga libro usa ra ka libro adtong una.
Sa dihang mibalik na si Esdras sa Jerusalem gitukod niya pag-usab ang Balaod, kay ang mga Israelita mihunong sa pagtuman sa balaod sa Adlaw sa igpapahulay ug nakigminyo sila sa mga babaye nga nagsunod sa paganong relihiyon.
Mitabang sad si Esdras sa pagtukod sa templo nga giguba sa mga taga Babilonia sa dihang nadakpan nila ang katawhan sa Jerusalem.
Aduna pay duha ka tawo nga Esdras ang pangalan nga nahisgutan sa Daang Kasabotan.

Esteban

Si Esteban usa sa mga gihinumduman kaayo nga naunang Kristuhanon nga martir, nga mao ang unang tawo nga gipatay tungod sa iyang pagtuo kang Jesus. Ang mga kamatuoran mahitungod sa iyang kinabuhi ug kamatayon natala sa libro nga Mga Buhat.

Si Esteban usa sa mga pinili sa mga naunang Iglesia sa Jerusalem nga nag-alagad sa mga Kristiyano ingon nga diakono aron maghatag ug pagkaon sa mga balo ug uban pang mga Kristohanon nga gakinahanglan...
Ang pipila sa mga Judio sayop nga gipasanginlan si Esteban nga nagsulti batok sa Dios ug batok sa mga balaod ni Moises.
Si Esteban walay kahadlok nga nagsulti sa kamatuoran mahitungod kang Jesus nga Mesias, sugod sa kasaysayan sa Dios mahitungod sa Israel.
Ang pangulo sa mga Judio nasuko pag-ayo ug gipapatay si Esteban pinaagi sa pagbato kaniya hangtod mamatay siya gawas sa siyudad.
Ang pagpatay kaniya nasaksihan ni Saul sa Tarsus nga kadugayan mao si apostol Pablo.
Ilado si Esteban sa iyang gisulti usa pa siya namatay diin niingon siya nga, "Ginoo palihog ayaw sila pakasad-i," diin nagpakita kini sa iyang gugma sa uban.

Ester

Si Ester usa ka Judio nga nahimong rayna sa gingharian sa Persia sa panahon nga ang mga Judio gibihag sa mga taga Babilonia.

Sa libro nga Ester giistorya kung giunsa nga si Ester nahimo nga rayna ni Ahasuero nga hari sa Persia ug kung giunsa siya paggamit sa Dios sa pagluwas sa iyang mga katawhan.
Usa ka ilo si Esther, nga gipadako sa iyang diosnong ig-agaw nga si Mordoqueo nga mas tigulang pa sa iya.
Ang iyang pagsunod sa iyang amahan nga nagsagop kaniya maoy nakatabang sa iyang pagsunod sa Dios.
Misunod si Ester sa Dios ug gitahan niya ang iyang kinabuhi aron maluwas ang iyang mga katawhan, nga ang mga Judio.
Ang istorya ni Ester naghulagway sa Dios nga maoy nagkontrolar sa tanang mga panghitabo sa kasaysayan labi na gyud sa iyang pagpanalipod sa iyang katawhan ug sa iyang pagpalihok pinaagi sa mga tawo nga motuman kaniya.

Etiopia

Ang Etiopia usa ka nasod sa Africa nga naa sa habagatan sa Ehipto, nga giutlanan sa kasadpanan sa suba nga Nile ug sa sidlakan sa Dagat nga Pula. Ang tawo nga gikan sa Etiopia gitawag ug taga-Etiopia.

Ang Etiopia adtong una pa kaayong panahon nahimutang sa habagatan sa Ehipto ug lakip niini ang yuta nga karon kabahin na sa pipila ka mga moderno nga mga nasod sa Africa, sama sa Sudan, moderno nga Etiopia, Somalia, Kenya, Uganda, Sentrong Republika sa Africa, ug Chad.
Sa Biblia, ang Etiopia usahay gitawag ug "Cush" o "Nubia."
Ang nasod sa Etiopia ('Cush') ug Ehipto kanunay nga gihisgutan sa Biblia, tungod kay duol ra sila sa usa'g-usa ug ang ilang mga katawhan susama siguro ug gigikanan.
Gipaadto sa Dios si Felipe nga evangilista sa usa ka kamingawan aron siya magsangyaw sa maayong balita mahitungod kang Jesus sa usa ka eunoco nga taga Etiopia.

Euprates

Ang Euprates ngalan sa usa sa upat ka mga suba nga midagayday sa Tanaman sa Eden. Kini mao ang suba nga kanunay nahisgutan sa Biblia. Usahay gitawag lang kini nga "ang suba."

Karong panahona ang suba nga ginganlan ug Euprates anaa sa tunga-tunga sa “Middle East” ug kini ang labing taas ug labing importante nga suba sa Asya.
Kauban sa suba sa Tigris, ang Euprates utlanan sa rehiyon nga nailhan nga Mesopotania.
Ang daan nga siyudad sa Ur diin si Abraham gikan nahimutang kini sa baba sa suba sa Euprates.
Kini nga suba usa sa mga utlanan sa yuta nga gisaad sa Dios nga ihatag kang Abraham (Genesis 15:18).

Eva

Mao kini ang ngalan sa unang babaye. Ang buot ipasabot sa iyang ngalan “kinabuhi” o “buhi.”

Gihulma mismo sa Dios si Eva pinaagi sa gusok nga iyang gikuha gikan kang Adan.
Si Eva gihimo aron mahimong “katabang” ni Adan. Kanunay nga nakig-uban si Eva kang Adan aron sa pagtabang kaniya sa trabaho nga gihatag kaniya.
Si Eva gitintal sa bitin (Satanas) ug siya mao ang unang nakasala pinaagi sa pagkaon sa prutas nga giingon sa Dios nga dili kaunon.

Ezequias

Si Ezequias mao ang ika-13 nga hari sa gingharian sa Juda. Usa siya ka hari nga nisalig ug nituman sa Dios.

Dili sama sa iyang amahan nga si Ahaz nga dautang hari, si Haring Ezequias naghimo ug diosnong mga pagbag-o pinaagi sa paghunong sa pagsimba sa mga diosdiosan sa Juda.
Niadtong tinud-anay nga nag-ampo si Ezequias, gi-ayo siya sa Dios sa iyang grabe nga sakit ug gitugutan siya nga mabuhi pa ug 15 ka tuig.
Ingon nga timaan kang Ezequias nga mahitabo kini, gipaatras sa Dios ang adlaw nga makita sa instrumento nga gitawag sa Ingles nga "sundial."

Ezequiel

Si Ezequiel usa ka propeta sa Dios sa panahon sa pagkabihag sa mga Judio nga gidala sa Babilonia.

Pari si Ezequiel nga nagpuyo sa gingharian sa Judah sa dihang siya ug ang ubang mga Judio nadakpan sa mga sundalo sa Babilonia.
Sa sulod sa 20 ka mga tuig, siya ug ang iyang asawa nagpuyo sa Babilonia duol sa suba, ug ang mga Judio miadto kaniya aron makahibalo sa kaalam mahitungod sa propesiya.
Usa sa mga gitagna ni Ezequiel mao ang pagkaguba ug pagtukod usab sa Jerusalem ug sa templo.
Gitagna sad niya ang mahitungod sa umaabot nga gingharian sa Mesias.

Felipe nga apostol

Si Felipe nga apostol, ang orihinal nga usa sa mga dose ka mga disipulo ni Jesus.

Si Felipe gikan sa lungsod sa Betsaida; Gipaila-ila niya si Nataniel kang Jesus.
Usa ka higayon nangutana si Felipe kang Jesus kung unsaon pagpakaon sa 5,000 ka mga tawo.
Sa ulahing panihapon sa Kasaulugan sa Pagsaylo diin si Jesus mikaon kauban sa iyang mga disipulo, nagsulti siya mahitungod sa Dios nga iyang Amahan. Gihangyo ni Felipe nga ipakita kanila ang iyang Amahan.
Sa pipila ka mga pinulungan pwede ispelingon ang ngalan ni Felipe sa lainlaing pamaagi sa lain pang Felipe (nga ebanghelista) aron dili makalibog.

Felipe nga ebanghilista

Sa naunang Kristohanong Iglesia sa Jerusalem, si Felipe mao ang usa sa mga pito ka mga pangulo nga pinili aron ampingan ang mga kabus ug nanginahanglan nga mga Kristohanon, labi na ang mga balo.

Gigamit sa Dios si Felipe aron magsangyaw sa maayong balita sa mga tawo sa daghang mga lainlaing mga lungsod sa mga probinsiya sa Judea ug Galilea, apil ang taga-Ethiopia nga nasugat niya sa disyerto sa dalan sa Gaza gikan sa Jerusalem.
Paglabay sa katuigan si Felipe nagpuyo sa Caesarea niadtong si Pablo ug ang iyang mga kauban mipuyo sa ilang balay sa ilang pagbalik didto sa Jerusalem.
Kadaghanan sa mga tawong maalamon sa Biblia nagtuo nga si Felipe nga ebanghilista dili parehas sa Felipe nga apostol ni Jesus. Ang pipila sa mga pinulungan mas migamit ug lainlaing mga ispeling alang sa mga ngalan sa niining duha ka mga tawo aron maklaro nga dili sila pareho.

Fenicia

Adtong una nga panahon, ang Fenicia mao ang adunahan nga nasod dapit sa kabaybayonan sa Dagat sa Mediteranean. Makita kini sa kasadpang rehiyon nga mao ang nasod nga Lebanon karon.

Sa panahon sa Bag-ong Kasabotan, ang kapital sa Fenicia mao ang Tiro. Ang lain nga importante nga Fenicia mao ang siyudad nga Sidon.
Ang Fenicia ilado sa mga kahoy nga cedar, purpura nga tina, ug sa ilang abilidad nga mobiyahe ug nagnegosyo nga giagi sa dagat. Hanas sila kaayo sa paghimo ug barko.

Filipos

Ang Filipos usa ka siyudad nga makita sa amihanang dapit sa karaan nga Gresya.

Si Pablo ug si Silas mibiyahe sa Filipos aron magwali mahitungod kang Jesus sa mga tawo didto.
Naaresto silang duha sa Filipos, apan ang Dios milagroso nga nagpagawas kanila.
Sa Biblia adunay sulat si Pablo sa mga Kristohanon nga taga-Filipos.

Filistia

Ang Filistia ngalan sa dako nga rehiyon sa lugar sa Canaan nga makita sa kabaybayonan sa Dagat sa Mediteraneo.

Kini nga rehiyon makita sa tabunok kaayo nga baybayon gikan sa amihanan sa Jopa hangtod sa habagatan sa Gaza. Kini adunay mga 64 kilometro sa katas-on ug 16 kilometro ang kalapdon.
Ang Filistia mao ang gipuy-an sa mga "Filistihanon," ang gamhanan nga mga grupo sa mga tawo nga kanunay nga kaaway sa mga Israelita.

Filistihanon

Ang mga Filistihnon mao ang grupo sa mga tawo nga nagpuyo sa rehiyon nga Filistia dapit sa kabaybayonan sa Dagat sa Mediteranean.

Ang siyudad sa Asdod mao ang amihanang dapit sa Filistia ug ang siyudad nga Gaza naa sa habagatang dapit.
Ang Filistihanon tingali nailhan sa kadaghanang mga tuig tungod sa ilang pakiggiyera batok sa mga Israelita.
Si haring David kasagaran nangulo sa pakiggubat batok sa mga Filistihanon apil niadtong panahon nga siya batan-on pa diin gipildi niya ang Filistihanon nga manggugubat nga si Goliat.

Finehas

Finehas mao ang ngalan sa duha ka mga tawo sa Daang Kasabotan.

Usa sa mga apo nga lalaki ni Aaron ang pari nga Finehas ang ngalan, nga lig-on nga nagsupak sa pagsimba sa mga diosdiosan sa Israel.
Giluwas ni Finehas ang mga Israelita gikan sa katalagman nga gipadala ni Yahweh aron silotan sila sa pagminyo sa Midianhon nga mga babaye ug sa pagsimba sa mga diosdiosan.
Sa pipila ka mga higayon si Finehas mikuyog sa mga kasundaluhan sa Israelita aron laglagon ang mga Midianhon.
Ang lain nga Finehas nga nahisgutan sa Daang Kasabotan mao ang usa sa daotan ka mga anak nga lalaki ni Eli, ang pari sa panahon ni propeta Samuel.
Si Finehas ug ang iyang igsoon nga lalaki nga si Hopni, namatay sa dihang ang mga Filistihanon miatake sa Israel ug gikawat ang Arka sa Pakigsaad.

Gabriel

Ang Gabriel ngalan sa usa ka anghel sa Dios.

Gipadala sa Dios si Gabriel aron magsulti ug importante nga mga mensahe sa propeta nga si Daniel, ug sa pari nga si Zacarias, ug sa birhen nga si Maria.
Sa Daang Kasabotan gihulagway si Gabriel sama sa usa tawo ug maka lupad sad siya.

Gad

Ang Gad ngalan nga gihatag sa usa sa mga anak nga lalaking anak ni Jacob o Israel. Ang pamilya ni Gad nahimong usa sa dose nga tribo sa Israel.

Ang lain nga tawo sa Biblia nga Gad ang ngalan mao ang usa ka propeta nga miatubang kang Haring David aron siya badlongon sa iyang sala sa pag-ihap sa katawhan nga Israelita.
Aduna say "kapatagan nga Gad" nga gihisgotan sa Biblia.

Galacia

Sa mga panahon sa Bag-ong Kasabotan, ang Galacia usa ka probinsiya sa Roma nga makita sa sentro nga bahin sa gitawag karon nga nasod sa Turkey.

Ang apostol nga si Pablo nagsulat ngadto sa mga Kristohanon nga nagpuyo sa probinsiya sa Galacia. Kini nga sulat mao ang libro sa Bag-ong Kasabotan nga gitawag nga Mga Taga Galacia.
Ang mga Kristohanon nga mga Gentil sa Galacia giimpluwensiyahan sa mga Kristohanong Judio didto aron buhaton ang ubang mga balaod sa mga Judio.
Usa sa hinungdan nga misulat si Pablo sa mga taga Galacia aron hatagan usab ug importansiya ang maayong balita mahitungod sa kaluwasan pinaagi sa grasya, ug dili pinaagi sa mga buhat.

Galilea, taga Galilea

Ang Galilea mao ang pinaka tumoy sa amihanang parte sa Israel, mas layo pa kaysa sa Samaria.

Ang Galilea giutlanan sa sidlakan sa dako nga suba nga gitawag nga "Dagat sa Galilea."
Si Jesus nagpuyo ug nagdako sa lungsod sa Nasaret sa Galilea.
Ang taga Galilea usa ka tawo nga nagpuyo sa Galilea.

Gat

Ang Gat usa sa lima sa mga dagkong siyudad sa mga Filistihanon. Makita kini sa amihanan sa Ekron ug sa sidlakan sa Ashdod ug Ashkelon.

Ang Filistihanon nga hawod nga sundalo nga si Goliat gikan sa siyudad nga Gat.
Sa panahon ni Samuel, gikawat sa mga Filistihanon ang arka sa pakig-saad gikan sa Israel ug gidala nila kini sa pagano nilang templo sa Ashdod unya gidala sad sa Gat. Apan gisilutan sa Dios ug mga sakit ang mga tawo ani nga mga siyudad, mao nga gipadala nila kini pabalik sa Israel.
Kaniadtong miikyas si David gikan kang Haring Saul, mikalagiw siya ngadto sa Gat ug dugay-dugay nga mipuyo didto kauban ang iyang duha ka asawa.

Gaza

Sa kapanahon sa Biblia, ang Gaza importante nga siyudad sa Filistina nga makita sa baybayon sa Dagat sa Mediteraneo, mga 77 kilometro habagatang-kasadpan sa Jerusalem ug 38 kilometro habagatan sa Ashdod.

Sa adtong una pa kaayong panahon, ang Gaza mao ang agianan sa mga kasundalohan ug mga negosyante sa taliwala sa Asya ug Ehipto.
Karon, ang siyudad nga Gaza importante gihapon nga pantalan sa giingon nga "Gaza strip", nga usa ka rehiyon nga makit-an sa baybayon sa Dagat sa Mediteraneo nga giutlanan sa Israel sa amihanan ug sa sidlakan ug sa Ehipto sa habagatan.
Didto sa siyudad nga Gaza gidala si Samson sa mga Filistihanon niadtong gidakop nila siya.
Si Felipe nga ebanghelista naglakaw sa awaaw nga dalan sa Gaza niadtong natagbuan niya ang eunocos nga taga Etiopia.

Gerar

Ang Gerar usa ka syudad ug rehiyon sa Canaan, makit-an kini sa habagatang-kasadpan sa Hebron ug amihanan-kasadpan sa Beerseba.

Si Haring Abimelek mao ang naghari sa Gerar kaniadtong nagpuyo didto si Abraham ug si Sara.
Ang Filistihanon ang naggahum sa rehiyon sa Gerar adtong panahon nga ang mga Israelta nagpuyo sa Canaan.

Gergesehanon

Ang Gergesehanon tribo sa Canaan nga mga kaliwat ni Canaan, nga anak ni Ham nga anak ni Noe.

Ang Gergesehanon gihisgutan sa pipila ka higayon sa Daang Kasabotan sa listahan sa mga kaliwat ni Noe ug sa iyang tulo ka mga anak.
Ang Gergesehanon usa sa pipila ka mga grupo sa tawo nga gitawag nga "mga Canaahanon."

Gesur

Sa panahon ni Haring David, ang Gesur gamay nga gingharian nga makita sa sidlakang dapit sa Dagat sa Galilea, taliwala sa nasod sa Israel ug Aram.

Si David nakig-alyansa sa mga taga Gesur pinaagi sa pakigminyo kang Maaca nga anak sa hari sa Gesur.
Si Maaca nanganak ug lalaki kang David, si Absalom.
Pagkahuman sa pagpatay ni Absalom sa iyang igsoon sa amahan nga si Amnon, milayas siya ngadto sa amihanang kasadpan gikan sa Jerusalem paingon sa Gesur, nga naa sa mga 88 ka milya ang gilay-on.

Getsemane

Ang Getsemane tanaman kini sa mga olivo nga kahoy sa sidlakang dapit kini sa Jerusalem layo pa sa kapatagan sa Kidron duol sa Bukid sa Olivo.

Ang tanaman sa Getsemane mao ang lugar nga diin si Jesus ug ang iyang mga tagasunod moadto aron mag-inusara ug mopahulay, layo sa kadaghanan.
Dinhi si Jesus hilabihan nga nag-antos sa pag-ampo usa siya gibudhian ni Hudas, ug didto siya gidakop.

Gibea

Ang Gibea ngalan sa siyudad nga makita sa amihang dapit sa Jerusalem ug habagatan sa Bethel.

Ang Gibea naa sa yuta nga sakop sa tribo ni Benjamin.
Lugar kini sa dagkong gubat sa mga Benjamihanon ug sa mga Israelita.

Gibeon, Gebeohanon

Ang Gebeon siyudad ug rehiyon sa Canaan nga diin nagpuyo ang mga Gibeohanon.

Ang buot ipasabot sa "Gibeohanon" usa ka tawo nga gikan sa rehiyon nga gitawag nga Gibeon.
Ang mga Gibeohanon nakadungog kung giunsa sa paglaglag sa mga Israelita ang Jerico, ug nangahadlok sila. Mao nga ang mga Gibeohanon miadto sa mga pangulo sa Israel ug nag-aron-ingnon nga mga tawo nga gikan sa layo nga nasod.
Ang mga Israelita naghimo ug kasabotan sa mga Gibeohanon ug wala nila sila laglaga.

Gideon

Si Gideon usa ka Israelita nga gipili sa Dios aron luwason ang Israel sa iyang mga kaaway.

Si Gideon nabuhi sa panahon, nga daghang tuig na ang miagi diin nga ang mga Israelita mipuyo na sa Canaan, mao sad kini ang panahon nga ang mga Midianihanon sige ug atake kanila.
Si Gideon nahadlok pag-ayo sa mga Midianihanon, apan gigamit siya sa Dios aron panguluhan ang mga Israelita sa pakig-away batok sa mga Midianihanon ug napildi nila sila.

Gilead

Ang Gilead ngalan sa rehiyon nga bukiron sa sidlakan sa suba sa Jordan, nga diin nagpuyo ang ubang tribo sa mga Israelita nga kaliwat nila Gad, Reuben, ug Manase.

Gitawag sad kini nga rehiyon nga "bukid sa Gilead" tungod kay bungturonon kini nga lugar.
Ang "Gilead" ngalan sad sa pipila ka mga tawo sa Daang Kasabotan. Ang usa niini mao ang apo ni Manase.

Gilgal

Ang Gilgal usa ka lungsod sa amihanan sa Jerico ug ang unang lugar nga gikampohan sa mga Israelita pagkalabang nila sa suba sa Jordan sa pagsulod sa Canaan.

Sa Gilgal, si Josue nagbutang ug dose ka bato nga gikuha gikan sa uga nga suba sa Jordan nga ilang gitabokan.
Ang Gilgal mao ang siyudad nga diin si Elias ug si Eliseo mibiya sa ilang pagtabok sa Jordan sa dihang si Elias gikuha paingon sa langit.
May pipila sad ka mga lugar nga gitawag nga "Gilgal" sa Daang Kasabotan.
Ang pulong nga "gilgal" buot ipasabot "mga bato nga gihan-ay palingin," basin nagtumong kini sa lugar nga diin gitukod ang halaran nga mga bato nga gihan-ay palingin. Sama kini sa pulong nga nagtumong sa mga butang nga moligid.
Ang pulong nga Gilgal kasagaran giingon nga "ang Gilgal," nga nagpaila nga kini usa ka klase nga lugar, ug dili ngalan sa usa ka lugar.

Gingharian sa Israel

Paghuman namatay ni Solomon, natunga ang Israel sa duha ka mga gingharian. Ang gingharian sa Israel sa amihanan, nga naglakip sa napulo ka mga tribu sa Israel.

Ang tanang mga hari sa gingharian sa Israel mga dautan. Gidani nila ang mga tawo sa pag-undang sa pagsimba sa Dios sa Templo sa Jerusalem, ug nag-alagad hinuon sa mga diosdiosan ug dili tinuod nga mga dios. Sa kadugayan gipadala sa Dios ang mga taga Asiria aron sa pag-atake kanila ug sa pagkuha sa pipila kanila isip mga binihag.
Ang mga taga Asiria nagdala ug mga langyaw nga nipuyo uban sa gamay nga mga tawo nga nahabilin sa gingharian sa Israel. Kini nga mga langyaw nakigminyo sa mga Israelita, ug ang ilang mga kaliwat nahimong mga Samaritanong mga tawo.

Golgota

Ang pulong nga "Golgota" ngalan kini sa lugar nga diin si Jesus gilansang sa krus. Gikan kini sa Aramaic nga pulong nga buot ipasabot "Bagulbagol" o "Lugar sa Bagulbagol."

Ang Golgota makita dapit sa gawas sa mga paril sa syudad sa Jerusalem, basig dapit sa Bungtod sa Olivo.
Sa uban nga daan nga mga Englis nga bersyon sa Biblia, ang Golgota gihubad nga "Calvary" o "Kalbaryo," sa binisaya nga gikan sa Latin nga pulong nga gipasabot nga bagulbagol.
Daghan sa mga bersyon sa Biblia ang migamit sa pulong nga sama sa "Golgota" tungod kay ang buot ipasabot niini gipatin-aw sa konteksto sa Biblia. Tan-awa sad sa https://read-dev.bibletranslationtools.org//u/WA-Catalog/ceb_tm/translate.html#translate-names kung unsa-on sa paghuban ang mga ngalan sa Biblia. https://read-dev.bibletranslationtools.org//u/WA-Catalog/ceb_tm/translate.html#translate-names

Goliat

Si Goliat dako kaayo nga sundalo sa kasundalohan sa mga Filistihanon nga gipatay ni David gamit ang iyang lambuyog ug bato.

Si Goliat naa sa mga duha o tulo ka metro ang gitas-on. Kasagaran gitawag siya nga higante tungod sa kadako sa iyang lawas.
Bisan ug maayo kaayo ang mga hinagiban ni Goliat ug dako siya kaayo kung itandi kang David, ang Dios naghatag ug kabaskog ug katakos kaniya aron pildihon si Goliat.
Gipadayag ang mga Israelita nga madaugon batok sa mga Filistihanon tungod sa kadaogan ni David batok kang Goliat.

Gomorra

Ang Gomorra usa ka siyudad nga makita sa tabunok nga walog sa subangan sa rehiyon sa Babilonia.

Ang Gomorra kanayon nga mahisgutan uban sa siyudad sa Sodoma; ang mga tawo niini nga mga siyudad makasal-anon o dautan kaayo.
Adunay daghan nga mga hari nga naggiyera sa rehiyon diin ang Sodoma ug Gomorra makita.
Sa dihang ang pamilya ni Lot gibihag adtong mga taga Sodoma nga nakig-away sa ubang mga siyudad, giluwas sila ni Abraham ug sa iyang mga tawo.
Wala magdugay, ang Sodoma ug Gomorra gilaglag sa Dios tungod sa pagkadautan sa mga tawo nga nagpuyo didto.

Goshen

Ang Goshen ngalan sa rehiyon nga makita sa amihanang dapit sa nasod sa Ejipto.

Kaniadto nga si Jose ang taga-mando sa Ejipto, ang iyang amahan ug mga igsoon ug ang ilang mga pamilya migadto ug mipuyo sa Goshen aron makalingkawas sa gutom sa Canaan.
Sila ug ang ilang mga kaliwat mipuyo sa Goshen sa sulod sa 400 ka mga tuig ug napugos sa pagkaulipon sa Paraon sa Ejipto.
Dinhi sa Goshen gitabangan ni Moises ang katawhan sa Israel aron nga makalingkawas sa pang-ulipon sa mga Ejiptohanon.

Grecia

Sa panahon sa Bag-ong Kasabotan, ang Grecia usa ka probinsiya sa Imperyong Romano.

Sama sa nasod sa Grecia karon, makita kini sa peninsula nga gilibotan sa mga Dagat nga Mediteraneo, Aegea, ug Ionia.
Daghang mga iglesia ang natukod sa Grecia sa unang siglo. Apil niini ang mga iglesia nga gisugdan ni apostol Pablo sa mga siyudad sa Corinto, Tesalonica, ug Filipos.
Ang mga tawo nga gikan sa Grecia gitawag nga mga Griego. Daghan sad ang mga tawo gikan sa laing Romanong probinsiya nga nagsulti ug Griego, apil ang pipila ka mga Judio.

Griego, taga-Grecia

Sa panahon sa Bag-ong Kasabotan, ang Griego mao ang pinulongan nga gigamit sa Grecia ug sa tibuok Imperyong Romano. Ang orihinal nga mga teksto sa Bag-ong Kasabotan gisulat sa Griego.

Ang pulong nga "Griego" nga gigamit sa Biblia usahay nagtumong sa tawo nga dili Judio. Ingon niini kini kay niadtong panahona, Griego ang sinultihan sa kasagarang mga dili Judio nga anaa sa Imperyong Romano bisan pa ug taga laing nasod sila. Ang usa ka ehemplo niini mao ang babaye nga taga-Siria-Fenicia sa Marcos 7.
Kung gigamit kini nga magtumong sa dili Judio, ang ubang pamaagi sa paghubad sa "Griego" mao ang "Gentil" o "dili Judio."
Ang Judio nga "taga-Grecia" mao ang Judio nga nagsulti ug Griego ug nagdako sa kulturang Griego. Ang ubang mga bersyon sa Ingles migamit ug "Hellenistic," nga gikan sa pulong nga Griego. [TA: transliteration] Lahi kini sa mga "Hebreo" nga mga Judio, nga Hinebreo lang ang sinultihan.

Habacuc

Si Habacuc usa ka propeta sa Daang Kasabotan nga tingali nabuhi sa kapanahunan sa paghari ni Haring Joakim sa Juda.

Kini nga propeta nagsulat sa libro nga Habacuc una pa nabuntog ang Jerusalem sa mga taga-Babilonia niadtong mga 600 ka tuig sa wala pa gipanganak si Cristo.
Kasagaran nagtagna si Habacuc mahitungod sa mga Caldehanon (taga-Babilonia) ug siya kadungan ni propetang Jeremias sa sinugdanan.
Usa sa labing impluwensiyal nga pamahayag ni Habacuc mao ang: "ang matarong nga tawo magkinabuhi pinaagi sa iyang pagtuo."

Hagar

Si Hagar mao ang kaugalingong ulipon ni Sara.

Si Sarai nga sa kadugayan ginganlan ug Sara, gihatag si Hagar sa iyang bana nga si Abram ingon nga ulipong asawa.
Gusto ni Sarai nga manganak si Hagar alang kaniya ug kang Abram.
Nanganak si Hagar sa anak ni Abram nga si Ismael.

Hageo

Hageo ang ngalan sa propeta sa Juda sa panahon nga nibalik ang mga Judio sa Israel gikan sa pagkabihag sa Babilonia.

Sa panahon niadtong nagtagna si Hageo, si Haring Uzias mao ang naghari sa Juda.
Gi-awhag ni Hageo ang mga Judio nga magsugod ug tukod pag-usab sa templo.
Ang libro nga Hageo mao sa Daang Kasabotan kauban sa mga gitawag nga "mugbong kasulatan sa mga propeta."

Ham

Si Ham mao ang ikaduha sa tulo ka mga anak nga lalaki ni Noe nga gihisgotan sa Daang Kasabotan.

Kaniadtong naglunop nga natabonan ang tibuok kalibutan, si Ham ug ang iyang mga igsoon uban ni Noe ug ang ilang mga asawa sa sulod sa arka.
Pagkahuman sa lunop, adunay higayon nga wala gyud gitahod ni Ham ang iyang amahan nga si Noe. Tungod niini, gitunglo ni Noe ang anak ni Ham nga si Canaan ug ang tanan niyang kaliwat nga sa kadugayan nahimong mga Canaanehanon.

Hamat, Lebo Hamat

Ang Hamat usa ka importante nga siyudad sa amihanan nga dapit sa Syria, amihanan sa yuta sa Canaan. Ang ngalan sa siyudad karon mao ang Hamah.

Ang ngalan nga "Lebo Hamat" tingali gikan sa usa ka agianan sa bungtod duol sa siyudad sa Hamat.
Gihubad sa ubang mga bersyon ang "Lebo Hamat" nga "agianan pasulod sa Hamat."
Ang mga "Hamatehanon" mga kaliwat sa anak ni Noe nga si Ham ug sa iyang apo nga si Canaan.
Gipildi ni Haring David ang mga kaaway ni Haring Tou sa Hamat, mao nga maayo ang ilang panaghigala.
Si Solomon adunay pipila ka mga siyudad diin niya gibutang ang mga gikinahanglanon. Ang Hamat usa niini nga mga siyudad.
Didto sa yuta sa Hamat gipatay si Haring Zedekias ni Haring Nabucudonosor ug diin nadakpan si Haring Jehoahas sa usa ka Ehiptohanong paraon.

Hamor

Si Hamor usa ka dili Judio nga silingan ni Jacob.

Pagkahuman ug balik ni Jacob sa iyang yutang gigikanan uban ang iyang mga asawa ug anak, nipalit siya ug yuta gikan sa mga anak ni Hamor aron mahimong lubnganan sa iyang pamilya.
Gilugos sa anak ni Hamor nga si Secem ang anak nga babaye ni Jacob nga si Dina; nanimalos ang mga igsoon ni Dina kang Hamor ug sa iyang pamilya.

Hana

Hana mao ang inahan ni propetang Samuel sa Daang Kasabotan. Usa siya sa duha ka mga asawa ni Elcana.

Dili makapanamkon si Hana mao nga dako kini nga kasubo alang kaniya.
Didto sa templo, tinud-anay nga nag-ampo si Hana sa Dios nga hatagan siya ug anak ug nisaad siya nga ihalad niya siya sa pag-alagad sa Dios.
Gibuhat sa Dios ang gihangyo ni Hana ug niadtong sakto na ang edad sa batang si Samuel, gidala siya ni Hana sa templo aron mag-alagad ilawom sa pagpangulo sa pari nga si Eli.
Gihatagan sad sa Dios si Hana ug uban pang mga anak pagkahuman niini.

Haran

Si Haran mao ang manghod ni Abraham ug amahan ni Lot.

Haran sad ang ngalan sa lungsod diin nagpuyo kadali lang si Abram ug ang iyang pamilya samtang nagbyahe sila gikan sa siyudad sa Ur ngadto sa Canaan.

Hebron

Ang Hebron usa ka siyudad nga tua sa taas ug batohon nga kabungturan mga 20 ka milya sa habagatan sa Jerusalem.

Gitukod ang siyudad sa panahon ni Abram mga 2,000 ka tuig sa wala pa gipanganak si Cristo. Kining maong siyudad pirmi kini gihisgotan sa mga kasaysayan nga gihatag sa Daang Kasabotan.
Importante kaayo ang Hebron sa kinabuhi ni David. Didto natawo ang pipila sa iyang mga anak, apil si Absalom.
Giguba sa mga Romano ang siyudad niadtong mga 70 ka tuig sukad gipanganak si Cristo.

Herodes Antipas

Si Herodes Antipas mao ang Romanong pangulo sa Judea niadtong panahon ni Jesus. Usahay gitawag siya nga "Haring Herodes" bisan kung dili gyud siya tinuod nga hari.

Adunay pipila ka mga tawo nga "Herodes" sa Biblia. Si Haring Herodes nga Pangulo mao ang amahan ni Herodes Antipas. Siguradoha nga klaro sa paghubad nga kining duha ka Herodes lahi nga mga tawo.
Si Herodes Antipas nangulo sa ika-upat nga bahin sa Imperyong Romano mao nga gitawag sad siya nga "Herodes nga Gobernador."
Si Antipas mao ang Herodes nga nagsugo nga patyon si Juan Bautista pinaagi sa pagpunggot.
Siya sad ang Herodes nga naglutos kang Jesus una pa siya gilansang sa krus.

Herodes nga Pangulo

Adunay pipila ka mga pangulo nga ginganlag Herodes sa Biblia. Si Herodes nga Pangulo usa ka dili Judio nga hari sa Judea niadtong panahon nga natawo si Jesus.

Ilado siya sa iyang pagsugo nga ipaayo ang templo sa mga Judio sa Jerusalem.
Bangis siya kaayo ug gipapatay niya ang daghang tawo. Niadtong nakadungog siya nga adunay laing hari sa mga Judio nga natawo sa Betlehem, gipapatay niya ang tanang mga batang lalaki didto.
Ang iyang mga anak nga sila Herodes Antipas ug Herodes Filipo ug ang iyang apo nga si Herodes Agripa kadugayan nahimo sad nga mga pangulo sa Judea. Ang iyang apo sa tuhod nga si Herodes Agripa II (gitawag nga Haring Agripa) nangulo sad sa tibuok lugar sa Judea.

Herodias

Si Herodias mao ang asawa ni Haring Herodes (Antipas) sa Judea niadtong panahon ni Juan Bautista.

Sa Herodias mao gyud ang asawa sa igsoon ni Herodes nga si Filipo apan iligal nga giminyo siya ni Herodes.
Gibadlong ni Juan Bautista sila Herodes ug Herodias sa ilang iligal nga kaminyoon. Tungod niini, gipriso ni Herodes si Juan ug kadugayan, gipapunggotan niya.

Hibihanon

Ang mga Hibihanon usa sa mga pito ka dagkong grupo sa katawhan nga nagpuyo sa Canaan niadtong gipangulohan ni Josue ang mga Israelita sa pag-ilog sa yuta.

Ang mga Hibihanon mga kaliwat sa anak ni Noe nga si Ham.
Gilimbongan ang mga Israelita nga maghimo ug kasabotan sa mga Hibihanon aron dili nila buntogon sila.
Si Secem nga Hibihanon ang naglugos sa anak nga babaye ni Jacob nga si Dina, ug ang iyang mga igsoong lalaki nanimalos pinaagi sa pagpatay ug daghang mga Hibihanon.

Hilkias

Hilkias ang ngalan sa kinatas-ang pari sa panahon sa paghari ni Haring Josias.

Niadtong giayo ang templo, nakit-an ni Hilkias ang Basahon sa Balaod ug gisugo niya nga dad-on kini ngadto kang Haring Josias.
Pagkahuman ug basa sa Libro sa Balaod kang Josias, nasubo siya ug iyang gipasimba ang mga tawo balik kang Yahweh ug gipatuman sa mga balaod sa Dios.
Ang laing lalaki nga Hilkias mao ang anak ni Eliakim ug nagtrabaho siya sa palasyo sa panahon ni Haring Ezequias.

Hitihanon

Ang mga Hitihanon mga kaliwat ni Ham nga gikan sa iyang anak nga lalaki nga si Canaan. Nahimo silang dako nga imperyo niadto ug kini gitawag karon nga Turkey ug amihanang Palestine.

Ang mga Hitihanon kasagaran mga hulga sa mga Israelita sa lawasnon ug espirituhanon nga bahin.
Nipalit si Abraham ug yuta kang Epron nga Hitihanon aron iyang ilubong ang iyang namatay nga asawa nga si Sara sa usa ka langob didto. Kadugayan, didto sad nga langob gilubong si Abraham ug ang pipila niya ka mga kaliwat.
Nasubo ang mga ginikanan ni Esau niadtong naminyo siya ug duha ka babayeng Hitihanon.
Usa sa mga isog nga mga manggugubat ni David ginganlan ug Urias nga Hitihanon.
Uban sa mga langyaw nga puyopuyo ni Solomon mga Hitihanon. Kini nga mga babaye maoy hinungdan nga nalayo ang kasingkasing ni Solomon sa Dios tungod sa ilang pagsimba sa mga diosdiosan.

Horeb

Ang Bukid sa Horeb mao ang lain nga ngalan sa Bukid sa Sinai diin gihatag sa Dios kang Moises ang mga papan nga bato diin gisulat ang napulo ka mga sugo.

Ang Horeb mao ang lugar diin nakita ni Moises ang nagdilaab nga sampinit niadtong nag-atiman siya sa mga karnero.
Kini sad ang lugar diin giingnan sa Dios si Moises nga bunalan niya ang bato aron maghatag kini ug tubig alang sa mga Israelita nga giuhaw sa ilang paglibotlibot sa disyerto.
Wala nahibaw-an ang sakto nga lugar niini nga bukid, apan pwede nga makita kini sa habagatang bahin sa "Peninsula" sa Sinai.
Gituohan sa ubang mga eskolar nga ang "Horeb" mao gyud ang ngalan sa bukid ug ang " Bukid sa Sinai" nagtumong sa lugar kung asa dapit kini sa disyerto sa Sinai.

Hosea

Si Hosea usa ka propeta sa Israel mga 750 ka tuig usa pa gipanganak si Cristo.

Ang iyang ministeryo milungtad sa daghang mga tuig sa paghari sa pipila ka mga hari sa Israel ug Juda sama kang Jeroboam, Zacarias, Uzia, Jotam, ug Ezequias.
Si Hosea giingnan sa Dios nga iyang minyoon si Gomer, usa ka babaye nga nagbaligya ug dungog ug padayon nga higugmaon niya siya bisan pa kung dili siya matinud-anon.
Mao kini ang hulagway sa gugma sa Dios alang sa Israel, ang dili matinudanon niyang katawhan.
Nagtagna si Hosea batok sa mga tawo sa Israel, gipasidan-an niya sila nga mosalikway sa pagsimba sa mga diosdiosan.

Iconium

Ang Iconium usa ka siyudad sa habagatang sentral sa Asya Minor (nga mao karon ang nasod nga Turkey).

Ang Iconium mao na karon ang siyudad nga Konya.
Miadto sila Pablo ug Barnabas sa Iconium kaniadtong gipahawa sila sa mga Judio sa rehiyon sa Antioqia pagkahuman sa ilang malamposon nga ministeryo sa mga Gentil sa Antioqia sa una nila nga pagbiyahe didto ingon nga misyonero.
Ang dili tumutuo nga mga Judio ug mga Gentil sa Iconium nagplano nga batuhon si Pablo ug ang iyang mga kauban sa trabaho, apan miikyas sila ngadto sa duol nga siyudad sa Lystra. Ug dayon ang mga tawo gikan sa Iconium ug Antioqia niadto sa Lystra ug giaghat ang mga tawo didto nga batuhon si Pablo.

Isaac

Si Isaac ang anak nga lalaki ni Abraham ug Sarah nga gisaad sa Dios nga ihatag kanila bisan mga tigulang na sila.

Gisaad sa Dios nga ang pakigsaad nga gihimo niya kang Abraham magpadayon kang Isaac ug sa tanang niyang mga kaliwat sa walay katapusan.
Gisulayan sa Dios ang pagtuo ni Abraham kaniadtong giingon sa Dios kaniya nga ihalad si Isaac.
Si Jacob anak nga lalaki ni Isaac nga adunay dose ka mga anak nga lalaki. Sa kadugayan ang ilang mga kaliwat nahimong dose ka mga tribu sa nasod sa Israel.
Ang ngalan nga Isaac nagpasabot nga "mikatawa siya." Kaniadtong giingnan sa Dios si Abraham nga siya ug si Sarah maadunahan ug anak, mikatawa si Sara tungod kay pareho na silang tigulang.

Isaias

Si Isaias usa ka propeta sa Dios.

Misulat si Isaias ug daghang mga propesiya mahitungod sa Israel ug kini nga mga propesiya nahitabo samtang buhi pa siya.
Ilado si Isaias sa iyang gisulat nga propesiya mahitungod sa Mesias nga nahitabo mga 700 ka tuig ang nilabay sa dihang si Jesus naa na diri sa kalibutan.
Si Jesus ug ang iyang mga disipulo gisulti nila pag-usab ang propesiya ni Isaias aron tudluan ang mga tawo mahitungod sa Mesias.
Ang libro ni Isaias usa sa mga gitwag nga dako nga libro sa Biblia tungod sa kadaghan nga nahisulat.

Isakar

Si Isakar mao ang ika-siyam nga anak nga lalaki ni Jacob nga si Israel.

Siya ang anak nga lalaki sa ulipon nga babaye ni Leah nga nahimong puyopuyo ni Jacob.
Ang tribu ni Isakar usa sa dose ka mga tribu sa Israel.

Ismael

Si Ismael anak nga lalaki ni Hagar nga ulipon nila Abraham ug Sarah.

Ang ngalan nga "Ismael" nagpasabot nga "nakadungog ang Dios.
Si Ismael nakadawat ug kaayohan sa balaan nga saad mahitungod sa iyang kaugalingon ug sa iyang kaugmaon nga gihatag kang Hagar.
Bisan pa niani, dili si Ismael ang anak nga motuman sa saad sa Dios kang Abraham nga ang iyang mga kaliwat modaghan sama sa mga bitoon.

Itom nga Dagat

Ang Itom nga Dagat (nga gitawag sad ug Patay nga Dagat) nahimutang taliwala sa habagatang Israel sa kasadpan ug sa Moab sa sidlakan .

Midagayday ang Suba sa Jordan habagatan sa Itom nga Dagat.
Tungod kay gamay kini kaysa kasagarang mga dagat, pwede kini taw-gon nga "Linaw nga Asin."
Kini nga dagat adunay daghan nga mga mineral (o "asin") nga nagpasabot nga walay mabuhi niini nga tubig. Mao kini ang hinungdan nga ginganlan kini nga "Patay nga Dagat".
Sa Daang Kasabotan, kini nga dagat ginganlan sad nga "Dagat sa Araba" ug ang "Dagat sa Negev" tungod kay nahimutang kini duol sa rehiyon sa Araba ug Negev.

Jacob, Israel

Si Jacob ang kamanghuran sa kaluhang mga lalaking anak ni Isaac ug Rebecca.

Ang ngalan nga Jacob nagpasabot nga "malimbongon" o "limbonganon."
Si Jacob marunong ug malimbongon. Nakakita siya ug mga pamaagi aron makuha ang mana nga katungod ug panalangin alang sa kamagulangang anak gikan sa iyang igsoon nga si Esau.
Nasuko si Esau ug giplano niya nga iyang patyon si Jacob, mao nga gibiyaan ni Jacob ang iyang natawhan nga yuta. Apan wala nagdugay mibalik siya ug nagkinabuhi nga malinawon uban ang iyang igsoon.
Giusab sa Dios ang ngalan ni Jacob nga Israel, nga nagpasabot "nakigbisog siya sa Dios."
Nagpadayon ang pakigsabot sa Dios kang Abraham ug sa iyang mga kaliwat gikan sa anak nga lalaki ni Abraham nga si Isaac, hangtod sa anak nga lalaki ni Isaac nga si Jacob.
Adunay dose ka mga anak nga lalaki si Jacob. Ang ilang mga kaliwat nahimong dose ka mga tribu sa Israel.

Japet

Si Japet usa sa tulo ka mga anak nga lalaki ni Noe nga nahisgutan sa Daang Kasabotan.

Sa panahon sa lunop sa tibuok kalibutan nga mitabon sa tibuok yuta, si Japet ug ang iyang duha ka mga igsoon ang kauban ni Noe sa arka, uban ang ilang mga asawa.
Dili klaro kung siya ang kinamanghuran o kinamagwangan nga igsoong lalaki.

Jebusehanon

Ang Jebusehanon mga tribu sa lugar sa Canaan nga nagagikan sa tawo nga ginganlang Jebus.

Gisakop ni Jebus ang karaan nga siyudad sa Jerusalem ug ginganlan kini sumala sa iyang kaugalingon, mao nga sa mubo nga panahon gitawag kini nga "Jebus". Kadugayan ang ngalan gibalik sa Jerusalem pag-usab.
Si Melquizedek usa ka haring pari sa Daan ug Bag-ong Kasabotan nga kaliwat sa mga Jebusehanon.

Jefta

Si Jefta usa ka manggugubat gikan sa Galaad nga nag-alagad ingon nga maghuhukom, o pangulo sa Israel.

Sa libro nga Hebreo 11:32, gisaulogan si Jefta ingon nga usa sa mga pangulo nga manluluwas sa iyang mga katawhan.
Giluwas niya ang mga Israelita gikan sa mga Amonihanon ug gipanguluhan ang iyang mga katawhan aron pildihon ang mga Efraimanhon.
Apan nagbuhat si Jefta ug binuang ug dinalidali nga panaad sa Dios nga maoy hinungdan nga gihalad niya ang iyang anak nga babaye.

Jehoram

Ang Jehoram mao ang ngalan sa mga duha ka mga hari sa Daang Kasabotan.

Ang usa mao ang anak nga lalaki ni Josaphat ug nahimong hari sa Juda.
Ang usa sad nga Jehoram mao ang anak nga lalaki ni Ahab ug hari sa Israel. Kini nga hari ilado sad sa ngalan nga "Joram."

Jehu

Ang Jehu mao ang ngalan sa duha ka tawo sa Daang Kasabotan.

Ang usa nga ginganlang Jehu mao ang propeta sa panahon nga naghari si Haring Ahab sa Israel ug si Haring Josaphat sa Juda.
Aduna sad usa ka heneral nga ginganlang Jehu ug nahimong hari sa Juda ug naghari sulod sa bente-otso ka mga tuig.
Gipatay ni Jehu ang tanang paryente ni haring Ahab apil ang daotan nga rayna nga si Jezebel.
Gipatay sad niya ang duha ka mga daotan nga hari nga paryente ni Ahab: Si Joram sa Israel ug Ahasias sa Juda.

Jeremias

Si Jeremias usa ka propeta sa Dios sa gingharian sa Juda.

Sama sa kasagaran nga mga propeta, si Jeremias pirmi nga nagpasidaan sa mga tawo nga silotan sila sa Dios tungod sa ilang mga sala.
Gitagna ni Jeremias nga pildihon sa mga taga-Babilonia ang Jerusalem nga maoy nagpasuko sa mga tawo sa Juda kang Jeremias. Mao nga gibutang siya sa uga nga atabay ug gipasagdan siya didto hangtod siya mamatay. Apan ang hari sa Juda gisugo ang iyang mga ulipon aron luwason si Jeremias gikan sa atabay.

Jerico

Ang Jerico usa ka gamhanan nga siyudad sa Gisaad nga Yuta sa Canaan.

Kini ang una nga siyudad sa Canaan nga giingon sa Dios sa mga Israelita nga ilang buntogon.
Sama sa tanang mga Canaanhon, ang mga tawo sa Jerico nagsimba sa mga diosdiosan.
Kaniadtong gipanguluhan ni Josue ang mga Israelita batok sa Jerico, nagbuhat ang Dios ug dako nga milagro aron tabangan sila nga pildihon ang siyudad.

Jeroboam

Si Jeroboam usa sa una nga hari sa ginghariang sa amihanang Israel. Gipanguluhan niya ang napulo ka mga tribu sa Israel nga misupak ug mibulag gikan sa habagatang mga tribu nga Juda ug Benjamin.

Si Jeroboam usa sa mga opisyales ni Haring Solomon nga misupak kaniya nga maoy hinungdan nga ang napulo ka mga tribu sa Israel nabulag gikan sa duha ka lain nga mga tribu.
Si Jeroboam usa gyud ka daotan nga hari. Nagbutang siya ug mga diosdiosan ug giawhag niya ang mga tawo sa gingharian sa Israel nga mosimba kanila, imbes nga simbahon si Yahweh sa templo sa Jerusalem.
Ang ubang mga hari sa gingharian sa Israel misunod sa daotan nga ehemplo ni Jeroboam.

Jerusalem

Ang Jerusalem sa una usa ka karaan nga Canaanhon nga siyudad nga sa kadugayan nahimong importante kaayo sa politiko ug relihiyosong bahin sa Israel. Mao kini gihapon ang kapital nga siyudad sa Israel karon.

Sa Daang Kasabotan ang siyudad nga Salem tingali mao ra sa siyudad sa Jerusalem. Kining duha ka ngalan adunay parehas nga pasabot nga "kalinaw."
Gihalad ni Abraham ang iyang anak nga lalaki nga si Isaac sa Bukid sa Moriah nga parte sa siyudad sa Jerusalem.
Gibontog ni Haring David ang Jerusalem gikan sa mga Jebusihanon ug iya kining gihimo nga kapital nga siyudad.
Si Solomon nga anak nga lalaki ni David nagtukod sa una nga templo sa Bungtod sa Moriah sa Jerusalem.
Gilaglag sa mga taga-Babilonia ang Jerusalem apan sa kadugayan pagkahuman sa 70 ka tuig ang milabay gitugutan sila sa Dios nga mobalik ug itukod pag-usab ang siyudad.
Tungod kay tua didto ang templo, ang Jerusalem mao ang sentro sa pagsaulog sa mga dagkong kapistahan sa Judio.
Sa Bag-ong Kasabotan, gihalad si Jesus niadtong bata pa siya sa templo sa Jerusalem ug didto sad sa Jerusalem diin siya gilutos ug gisentensiyahan nga mamatay sa krus.
Pagkahuman nabanhaw si Jesus, ang Jerusalem mao ang usa sa importante nga mga lugar diin si Jesus nakig-uban sa iyang mga disipulo usa pa siya mibalik sa langit.
Tungod kay ang Jerusalem naa sa mga kabukiran sa Israel, ang mga tawo kasagaran moingon kung moadto didto sa Jerusalem nga "mosaka sa Jerusalem."

Jesabel

Si Jesabel usa ka dautan nga asawa sa hari sa Israel nga si Ahab.

Gi-inpluwensyahan ni Jesabel si Ahab ug uban pang taga Israel sa pagsimba ug mga diosdiosan.
Daghan sad siyang gipapatay nga mga propeta sa Dios
Si Jesabel ang hinungdan sa pagpapatay sa inosenteng tawo nga si Nabot aron maangkon ni Ahab ang ubasan ni Nabot.
Sa ulahi, napatay si Jesabel tungod sa tanan niyang nahimo nga dautan. Gitagna ni Elijah kung unsaon niya pagkamatay ug nahitabo gyud sumala sa iyang giingon.

Jesreel

Ang Jesreel ngalan sa usa ka importante nga syudad sa Israel nga teritoryo sa tribu nga Isacar. Nahimutang kini sa habagatang-kasagpan sa Parat nga Dagat. Adunay pipila ka mga hari sa Israel ang nagtukod sa ilang palasyo didto.

Ang siyudad sa Jesreel naa sa kasadpan sa Kapatagan sa Migido, nga gitawag sad ug Walog sa Jesreel.
Ang ubasan sa Nabot nahimutang sa Jesreel, duol sa palasyo ni Ahab. Didto nagtagna si propeta Elijah batok kang Ahab.
Ang dautan nga asawa ni Ahab nga si Jesabel napatay sa Jesreel.
Daghan pang mahinungdanon nga panghitabo niini nga siyudad, apil ang pipila ka mga gubat.

Jesse

Si Jesse mao ang apo nga lalaki ni Boaz. Siya ang amahan ni haring David.

Si Jesse gikan sa lungsod sa Bethlehem ug sa tribu nga Juda.
Si Isaias naghatag ug taas nga propesiya mahitugod sa usa sa mga kaliwat ni Jesse.
Si Jesus mao ang kaliwat ni Jesse nga maoy nagtuman niadto nga propesiya.

Jetro, Reuel

Ang ngalan nga Jetro ug Reuel parehas nga gigamit nga natumong sa amahan ni Zippora nga asawa ni Moises.

Kaniadtong pastol pa si Moises didto sa Median, nahimamat niya ang taga Median nga ginganlan ug Reuel. Ang iyang mga anak nagpainum sa mga karnero sa atabay didto.
Giminyuan ni Moises si Zippora usa sa mga anak ni Reuel.
Paglabay sa mga katuigan, si Reuel nga gitawag sad ug Jetro, nakipagkita kay Moises sa dihang ang mga Israelita naglibotlibot sa kamingawan.
Sa niini nga punto, gihisgutan si Jetro nga usa ka pari.
Gitambagan ni Jetro si Moises kung unsaon nga matabangan siya sa uban sa paghukom sa mga tawo mahitungod sa ilang mga binuhatan.
Natala sa Daang Kasabotan ang duha pa ka mga tawo nga Reuel ang pangalan apil ang usa sa mga anak ni Esau. Pwede magdisisyon ang mga maghuhubad sa pag-ispling niining duha ka mga tawo nga lainlain aron maklaro nga lahi silang duha.

Joab

Si Joab usa ka importante nga pangulo sa mga sundalo ni haring David sa tibuok niyang paghari.

Sa wala pa nahimo nga hari si David, maunungon na nga sumusunod si Joab kang David.

Sa kadugayon, sa paghari ni David sa Israel, nahimo nga pangulo si Joab sa mga sundalo ni David.

Ang inahan ni Joab, si Zeruiah, nga usa sa mga igsoon ni haring David. Mao nga si Joab pag-umangkon ni David.
Kaniadtong ang anak ni David nga si Absalom nagtraydor kaniya pinaagi sa pagsulay sa pagkuha sa iyang pagkahari, gipatay ni Joab si Absalom aron mapanalipdan ang hari.
Agresibo kaayo nga manggugubat si Joab ug daghan ang iyang napatay nga mga kaaway sa Israel.

Joakim

Si Joakim usa ka daotan nga hari nga naghari sa gingharian sa Juda, sugod mga 608 sa wala pa gipanganak si Cristo. Anak siya nga lalaki ni Haring Josias. Eliakim ang orihinal niyang ngalan.

Ang Ehiptuhanon nga paraon nga si Neco giusab niya ang ngalan ni Eliakim ngadto sa Joakim ug gihimo niya siya nga hari sa Juda.
Gipugos ni Neco si Joakim nga magbayad ug dako nga buhis sa Ehipto.
Kaniadtong ang Juda gibuntog ni haring Nabucodonosor, si Joakim usa sa mga gidakop ug gidala sa Babilonia.
Si Joakim ang hari nga walay dios ug gipalayo niya ang Juda kang Yahweh. Nagsulti si propetang Jeremias ug propesiya batok kaniya.

Joaquin

Si Joaquin usa sa mga hari nga nangulo sa gingharian sa Juda.

Si Joaquin nahimong usa ka hari adtong 18 ka tuig pa siya. Naghari lang siya sulod sa tulo ka bulan ug pagkahuman niini gidakop siya sa kasundaluan sa mga taga-Babilonia ug gidala siya sa Babilonia.
Sa mubo nga panahon sa iyang paghari, si Joaquin nagbuhat ug daotan nga mga butang sama sa gibuhat sa iyang apohan nga hari nga si Manases ug ang iyang amahan nga si haring Joakim.

Joas

Si Joas ngalan sa pipila ka mga lalaki sa Daang Kasabotan.

Ang usa ka Joas amahan ni Gedion nga manluluwas sa Israelita.
Ang lain nga gingalan ug Joas kaliwat ni Benjamin nga kamanghurang anak ni Jacob.
Ang labing ilado nga Joas nahimong hari sa Juda sa edad nga pito. Anak siya ni Ahazia, hari sa Juda nga gipatay.
Niadtong bata pa siya kaayo, giluwas siya sa iyang ayaan aron dili siya mapatay, pinaagi sa pagtago kaniya hangtod nga siya hamtong na nga mahimong hari.
Sa sinugdanan sa iyang paghari, si Haring Joas mituman sa Dios. Apan sa kadugayan wala na siya mituman sa Dios ug ang mga Israelita nagsugod na sad pagsimba sa mga diosdiosan.
Paghuman niya nasamad sa gubat, si Haring Joas gibudhian ug gipatay sa duha ka opisyal nga nagtrabaho kaniya.
Timan-i nga kini nga hari lahi kang haring Jehoas sa Israel nga nangulo sa parehas nga panahon.

Job

Si Job usa ka tawo nga gihulagway sa Biblia nga walay sala ug matarong atubangan sa Dios. Nailhan siya sa paglahutay sa iyang pagtuo sa Dios bisan pa sa panahon sa makalilisang nga pag-antos ug kaguol.

Gihunahuna nga si Job nabuhi sa kalibutan paghuman sa baha sa tibuok kalibutan sa panahon ni Noe sa wala pa ang panahon ni Abraham.
Gibanabana nga duha ka gatos ka tuig ang katigulangon ni Job usa siya namatay.
Ang libro nga Job sa Biblia nagsulti mahitungod sa iyang pag-antos pinaagi sa daghang mga malaglagong panghitabo sa iyang kinabuhi. Nagsulti sad kung giunsa niya pag-atubang sa iyang pag-antos, ug sa paglantaw sa Dios nga makagagahum sa tanan nga tiglalang ug nangulo sa kalibutan.
Paghuman sa tanang mga katalagman, gibalik sa Dios kang Job ang tanan ug hilabihan gyud siya gipanalanginan sa Dios ug pamilya ug bahandi.

Joel

Joel ang ngalan sa usa ka propeta nga nagsulat sa usa ka libro sa Daang Kasabotan. Ang libro nga Joel usa sa dose nga mubo nga mga libro mahitungod sa mga propisiya nga mga ulahing libro sa Daang Kasabotan.

Ang personal lang nga impormasyon mahitungod kang propeta Joel mao nga ang ngalan sa iyang amahan mao si Petuel.
Sa konteksto sa iyang libro, posible nga si Joel nagtagna sa Juda nga anaa sa habagatang dapit sa gingharian sa Israel.
Dili klaro kung hangtod kanusa si propeta Joel nabuhi ug nagtagna, apan base sa sulod sa iyang libro gihunahuna sa uban nga sa panahon sa paghari ni haring Joas.
Sa iyang pagwali sa Pentecostes, si apostol Pedro nagkutlo gikan sa libro ni Joel.
Aduna pay ubang mga tawo sa Biblia nga Joel ang ngalan. Ang ubang pinulongan mas gusto nga mag-espiling sa ilang mga ngalan nga adunay gamay nga kalainan aron nga maklaro nga sila lahi nga mga tawo.

Jonas

Si Jonas usa ka propeta nga Hebreonon sa Daang Kasabotan.

Ang libro nga Jonas estorya mahitungod niadtong gipaadto sa Dios si Jonas sa Ninebe.
Nagsulti ang Dios kang Jonas sa pag-adto sa Ninebe ug sultihan ang mga tawo sa pagsalikway sa ilang mga sala.
Mibalibad si Jonas ug misakay ug barko nga moadto sa laing nasod.
Ang mga tawo sa barko naglabog kang Jonas pagawas sa barko, ug gitulon siya sa dakong isda.
Si Jonas tulo ka adlaw sa sulod sa tiyan sa dako nga isda.
Miadto si Jonas sa Ninebe ug nagwali, ug gisalikway nila ang ilang mga sala.

Jonathan

Ang ngalan nga "Jonathan" nahisgutan sa daghang higayon sa Daang Kasabotan. Ang ngalan nga Jonatan nagpasabot kini nga, "naghatag si Yaweh."

Ang ilado nga Jonathan mao ang kamagulangang anak ni Haring Saul. Suod nga higala siya ni David.
Ang ubang Jonathan nga nahisgutan sa Daang Kasabotan apil ang: apo ni Moises; pag-umangkon ni Haring David, anak ni Abiatar nga pari nga nangalagad kang David; usa ka sekretaryo nga diin si propeta Jeremias napriso sa iyang panimalay; ug daghan pang uban.

Jope

Sa panahon sa Biblia, ang siyudad sa Jope importante nga puwerto nga naa sa dagat sa Mediterranian, nga 30 ka milyas amihanang-kasadpan sa Jerusalem.

Ang karaan nga lugar sa Jope gitawag na karon nga siyudad sa Jafa nga karon parti na sa siyudad sa Tel Aviv.
Sa Daang Kasabotan, ang siyudad sa Jope mao ang giadtuan ni Jonas sa pagsakay niya ug barko paingon sa Tarsis.
Sa Bag-ong Kasabotan, sa Jope gibuhi pag-usab ni Pedro ang babayeng kristuhanon nga si Tabita.

Joram

Si Joram, nailhan sad nga Jehoram nga hari sa Israel, nga anak ni Ahab ug ni Jesabel.

Naghari si Joram sa parehas nga panahon nga ang lain nga Jehoram naghari sad Juda.
Dautan nga hari si Joram nga nagsimba sa mga diosdiosan nga maoy hinungdan sa pagkasala sa Israel.

Josaphat

Adunay duha ka tawo nga Josaphat ang mga ngalan sa Daang Kasabotan.

Ang ilado kaayo nga tawo niini nga ngalan mao si haring Josaphat nga ika-upat nga hari nga nangulo sa gingharian sa Juda.
Gipabalik niya ang kalinaw taliwala sa Juda ug Israel, ug giguba niya ang mga halaran sa mga diosdiosan.
Ang usa pa nga Josaphat mao ang katabang sa administrasyon ni haring David ug Haring Solomon.

Jose (sa Bag-ong Kasabotan)

Si Jose yutan-on nga amahan ni Jesus ug nagpadako kaniya isip iyang anak.

Kaliwat ni Haring David si Jose.
Si Jose gisabot nga makigminyo sa usa ka berhin nga Maria ang ngalan, nga maoy gipili sa Dios nga mahimong inahan ni Jesus nga Mesias.
Gisultihan sa anghel si Jose nga pinaagi sa Balaan nga Espiritu magmabdos si Maria ug ang iyang anak mao ang Anak sa Dios.
Mituo si Jose sa anghel ug mituman sa Dios pinaagi sa pagminyo kang Maria nga iyang asawa.
Wala hilabti ni Jose si Maria hangtod nga siya nanganak kang Jesus.

Jose (sa Daang Kasabotan)

Si Jose ang ika onse nga anak ni Jacob ug unang anak ni Raquel.

Paborito nga anak si Jose sa iyang amahan mao nga ang iyang mga igsoon nangabugho kaniya; mao nga gibaligya siya isip ulipon.
Miagi si Jose ug kalisdanan nga panahon, apil ang pagkahimo niya ug suluguon ug piniriso sa Ehipto, apan nagpadayon siya nga matinud-anon sa Dios.
Gihimo siya sa Dios nga ikaduha sa labing taas nga nagmando sa Ehipto ug gigamit siya sa Dios sa pagluwas sa Ehipto ug iyang pamilya sa pagkagutom.

Josias

Usa ka diosnon nga hari si Josias nga naghari sa gingharian sa Juda sa sulod sa katluan ug usa ka tuig. Naghimo siya ug daghang mga butang sa pagdasig sa mga tawo sa Juda sa paghinulsol ug sa pagsimba kang Yaweh.

Paghuman nga napatay ang iyang amahan nga si Haring Amon, si Josias nahimo nga hari sa Juda sa edad nga otso anyos.
Sa ika-napulo ug walo sa iyang paghari, gimanduan ni Haring Josias si Hilkiah nga kinatas-ang pari sa pagtukod pag-usab sa templo sa Ginoo. Samtang gibuhat kini, nakaplagan ang mga libro sa Balaod.
Sa dihang ang mga libro sa Balaod gibasa kang Josias, naguol siya nga ang iyang mga tawo wala mituman sa Dios. Gimando niya nga ang tanang mga lugar sa pagsimba sa diosdiosan gubaon ug ang mga pari sa dili tinuod nga dios pamatyon.
Gimanduan sad niya ang mga tawo sa pagsaulog sa Kasaulugan sa Pagsaylo pag-usab.

Josue

Adunay pipila ka mga tawo sa Israel sa panahon sa Biblia nga Josue ang mga ngalan. Ang labing ilado nga Josue ang anak ni Nun nga katabang ni Moises ug sa kadugayan nahimong importanteng pangulo sa katawhan sa Dios.

Usa si Josue sa dose ka mga espiya nga gipadala ni Moises sa pag-usisa sa Gisaad nga Lugar.
Uban ni Caleb, nagpakita ug kaisog ug pagsalig sa Dios si Josue sa iyang pagdasig sa mga Israelita sa pagtuman sa mando sa Dios sa pagsulod sa Gisaad nga Lugar ug gipilde ang mga Canaanon.
Paglabay sa daghang katuigan, paghuman ni Mioses namatay, gipili sa Dios si Josue sa pagpangulo sa mga tawo sa Israel paadto sa Gisaad nga Lugar.
Sa una ug labing inila nga pakiggubat batok sa mga Canaanon, si Josue ang nangulo sa Israelita sa pagpilde sa siyudad sa Jerico, sama sa giingon sa Dios kaniya.
Sa Daang Kasabotan sa libro ni Josue gisulat ang mahitungod sa mga panghitabo sa panahon sa pagpangulo ni Josue, apil ang pagsakop sa Gisaad nga Lugar ug sa pagbahinbahin sa yuta sa tribu sa Israel.
Adunay lain nga Josue nga gihisgutan sa Daang Kasabotan sa libro ni Hageo ug Zacarias. Kini nga Josue usa ka kinatas-ang pari nga mitabang sa pagtukod pag-usab sa parel sa Jerusalem. Anak siya ni Josadak.

Jotam

Sa Daang Kasabotan, adunay tulo ka mga tawo nga Jotam ug mga ngalan.

Ang usa ka Jotam kamanghurang anak ni Gideon. Mitabang si Jotam sa pagpilde sa iyang kamagulangang igsoon nga si Abimelek, nga maluibong nagpatay sa tanan niyang mga igsoon.
Ang usa pa ka Jotam hari sa Juda sulod sa napulo ug unom ka mga tuig paghuman nga namatay ang iyang amahan nga si Uzzia (nga nailhan sad nga Azaria).
Sama sa iyang amahan, Si Haring Jotam misunod sa Dios ug maayo siya nga hari.
Apan, sama sad sa iyang amahan, wala gitangtang ni Haring Jotam ang lugar sa pagsimba sa diosdiosan ug kini ang hinungdan nga ang mga tawo mitalikod sa Dios pag-usab.
Ang usa pa ka resulta sa pagsimba ug diosdiosan mao nga ang anak ni Jotam nga si Ahas nahimong dautan nga hari.
Usa si Jotam sa katigulangan nga nahisulat sa kagikanan ni Jesu Cristo sa libro ni Mateo.

Juan

Si Juan usa sa mga dose ka mga apostoles ni Jesus ug usa siya sa mga suod nga higala ni Jesus.

Si Juan ug ang iyang igsoon mga anak nga Zebedee.
Lahi nga tawo si Juan kang Juan nga magbabautismo.
Paghuman ni Jesus mibalik sa langit, si Juan (ang apostol) nagtudlo sa mga tawo mahitungod kang Jesus.
Nagsulat sad si Juan ug duha ka libro ug pipila ka mga sulat mahitungod kang Jesus nga naapil sa Biblia.

Juan Bautista

Si Juan anak ni Zacarias ug Elisabet. Tungod kay ang "Juan" kumon nga ngalan, kasagaran gitawag siya ug "Juan Bautista" aron malahi siya sa ubang mga ginganlang Juan, sama ni Apostol Juan.

Si Juan usa ka propeta nga gipadala sa Dios sa pag-andam sa mga tawo sa pagtuo ug sa pagsunod sa Mesias.\
Miingon si Juan sa mga tawo nga maghinulsol sila sa ilang mga sala, mobalik sa Dios, ug sa pag-undang sa pagpakasala aron maandam sila sa pagdawat sa Mesias.\
Si Juan nagbautismo ug daghang mga tawo sa tubig nga timaan nga sila naghinulsol sa ilang mga sala ug sa paglikay nila sa mga sala.\
Gitawag si Juan nga "Juan Bautista" tungod kay daghang mga tawo ang iyang gibautismohan.\
Siguraduha gyud nga ang mga tawo nakasabot nga ang Ingles nga "John the baptist" wala nagtumong sa iglesia niini nga ngalan. Maayo siguro nga ingnon, "Juan nga tig Bautismo" o, "Juan nga Magbabautismo."

Juan Marcos

Si Juan Marcos, nailhan sad nga, Marcos, ang usa sa mga tawo nga nagbiyahe kauban ni Pablo sa iyang pagbiyahe isip misyonero. Siya tingali ang nagsulat sa libro nga Ebanghelyo ni Marcos.

Giubanan ni Juan Marcos ang iyang ig-agaw nga si Barnabas ug si Pablo sa ilang unang pagbiyahe isip misyonero.
Adtong si Pedro napriso sa Jerusalem, ang mga tumutuo nag-ampo kaniya sa balay sa inahan ni Juan Marcos.
Si Marcos dili usa sa mga orihinal nga apostol, apan tinudluan siya ni Pablo ug Pedro ug nagtrabaho sa ministeryo uban kanila.

Juda

Si Juda ika-upat sa dose ka mga anak ni Jacob. Ang iyang inahan si Lea.

Ang mga kaliwat ni Juda nahimong tribu sa Juda.
Ang pulong nga "Judio" gikan sa ngalan nga "Juda."
Adtong ang nasod sa Israel natunga paghuman sa paghari ni Solomon, ang gingharian sa Juda nahimutang sa habagatang bahin.

Juda, Gingharian sa Juda

Ang Juda ang labing dako sa dose ka mga tribu sa Israel. Paghuman namatay ni Haring Solomon, ang Israelita natunga sa duha ka gingharian. Ang gingharian sa Juda sa habagatang bahin, nga gilangkuban sa tribu sa Juda ug Benjamin.

Ang kapital nga siyudad sa gingharian sa Juda mao ang Jerusalem.
Ang ubang mga hari sa gingharian sa Juda mituman sa Dios ug nagdala sa mga tawo sa pagsimba kaniya. Apan kadaghanan sa hari sa Juda mga dautan.
Mga 120 ka tuig ang milabay human gipilde sa Assirya ang Israel ang amihanang gingharian, ang Juda nasakop sa nasod sa Babilon. Ang mga taga Babilonia ang nagguba sa siyudad ug sa templo, ug nagkuha sa daghang mga tawo gikan sa gingharian sa Juda ug gidala nila paingon sa Babilonia isip mga dinakpan.

Judas anak ni Santiago

Si Judas anak ni Santiago, usa sa dose nga suod nga disipolo ni Jesus. Timan-i nga siya dili mao si Judas Iscariote.

Kasagaran sa Biblia, ang mga tawo nga parehas ug ngalan mailhan pinaagi sa paghisgot kung kang kinsa silang anak. Dinhi, si Judas giila nga "anak ni Santiago."
Ang lain nga Judas igsoon ni Jesus. Nailhan siya nga si "Judas."
Ang libro sa Bag-ong Kasabotan nga "Judas " tingali gisulat sa igsoon ni Jesus nga si Judas, kay giila niya ang iyang kaugailngon nga "igsoon ni Santiago." Si Santiago igsoon sad ni Jesus.
Posible sad nga ang libro sa Judas gisulat sa disipolo ni Jesus, nga si Judas nga anak ni Santiago.

Judas Iscariote

Si Judas Iscariote usa sa mga dose ka apostoles ni Jesus. Siya ang nagbudhi kang Jesus sa mga pangulo sa Judio.

Ang ngalan nga "Iscariote" pwede nagpasabot nga "gikan sa Keriot," nga nagtumong sa syudad nga diin si Judas midako.
Kawatan si Judas Iscariote, siya ang nagdumala sa kwarta sa mga apostoles ug kanunay nga gikawatan niya kini aron gamiton alang sa iyang kaugalingon.
Gibudhian ni Judas si Jesus pinaagi sa pagsulti sa mga pangulo sa relihiyon nila kung asa si Jesus aron madakpan nila.
Paghuman gisilotan sa mga pangulo sa relihiyon si Jesus nga mamatay, nagbasol si Judas nga iyang gibudhian si Jesus ug nagpakamatay siya.
Aduna say lain nga mga tawo sa Biblia nga Judas ang ngalan nila sama sa igsoon ni Jesus ug ang usa sa dose ka mga disipolo.

Judea

Ang pulong nga "Judea" gikan sa ngalan nga Juda nga usa sa dose ka mga tribu sa Israel.

Usahay gigamit ang "Judea" sa pagtumong lang sa probinsya nga naa sa habagatang bahin sa daan nga Israel nga nahimutang sa kasadpan sa Patay nga Dagat. Ang ubang mga hinubaran nagtawag niini nga probinsya sa "Juda."
Sa ubang panahon, "ang Judea" nagtumong sa tanang probinsya sa karaan nga Israel, apil ang Galilea, Samaria, Perea, Idumea ug Judea (Juda).

Kung ang maghuhubad gusto himuon nga tin-aw ang pasabot niining duha ka paggamit sa Judea, ( pananglitan. sa Lucas 1:5) pwede hubaron nga "ang nasod sa Judea" ug (pananglitan. sa Lucas 1:30) pwede hubaron nga "ang probinsya sa Judea" o "ang probinsya sa Juda" tungod kay kabahin man kini sa karaan nga Israel diin ang tribu sa Juda mao gyuy unang nagpuyo didto.

Kedar

Si Kedar ngalan sa ika-duhang anak ni Ismael ug daghang panon nga mga tawo ang nagagikan kaniya. Aduna say ilado nga siyudad nga ginganlan ug Kedar.

Ang siyudad sa Kedar naa sa amihanang bahin sa Arabia duol sa habagatang bahin nga utlanan sa Philistia. Sa panahon sa Biblia, nailhan kini sa iyang pagkagamhanan ug kaanyag.
Ang mga pulong nga "ang itum nga mga balongbalong sa Kedar" nagtumong sa mga balongbalong nga hinimo sa itum nga balahibo sa mga kanding nga gipoy-an sa mga taga Kedar.
Sa Biblia, ang mga pulong nga "ang himaya sa Kedar" nagtumong sa pagkagamhanan sa siyudad ug sa iyang mga tawo.

Kedesh

Ang Kedesh siyudad sa Canaan nga gisakop sa mga Israelita sa dihang misulod sila sa Canaan.

Ang Kedesh naa sa amihanang bahin sa teritoryo sa Israel ug gihatag kini sa tribu ni Naptali.
Ang Kedesh gigahin nga siyudad nga taguanan adtong nakapatay nga wala nila tuyoa ug dinhi sad ang mga paring Levita namuyo.

Kora

Ang Kora ngalan sa duha ka lalaki sa Daang Kasabotan.

Ang usa sa mga anak ni Esau ginganlan ug Kora. Nahimo siyang pangulo sa iyang kumonidad.
Ang lain nga Kora kaliwat ni Levi nga nag-alagad sa tabernakulo isip pari. Nangabugho siya sa posisyon ug awtoridad nga gihatag sa Dios kang Moises ug Aron.
Nagluib siya kauban ni Datan ug Abiram aron danihon ang mga tawo sa Israel sa pagrebilde batok sa mga pangulo nga gihatag sa Dios kanila.

Laban

Sa Daang Kasabotan, si Laban uyoan ug ugangan ni Jacob.

Nagpuyo si Jacob sa panimalay ni Laban sa Padan Aram ug tig-atiman siya sa iyang mga karnero ug mga kanding aron maminyo niya ang mga anak ni Laban.
Mas gusto ni Jacob minyoan ang anak ni Laban nga si Raquel.
Gilimbungan ni Laban si Jacob ug gipaminyoan niya ang iyang kamagulangang anak nga si Lea una pa niya gihatag si Raquel kang Jacob nga mahimong asawa.

Lamec

Duha ka mga tawo ang adunay ngalan nga Lamec nga gihisgutan sa libro sa Genesis.

Ang unang Lamec nga gihisgutan mao ang kaliwat ni Cain. Nanghinambog siya sa iyang duha ka asawa nga nakapatay na siya ug tawo.
Ang ikaduhang Lamec kaliwat ni Set. Amahan siya ni Noe.

Lazaro

Si Lazaro higala ni Jesus ug gibanhaw niya kini gikan sa patay.

Si Lazaro adunay duha ka igsoon nga mga babaye, si Maria ug si Marta, nga mituo sad kang Jesus.
Pagkahuman sa pagbanhaw ni Jesus kang Lazaro, nasuko ang mga pangulo sa mga Judio ug nangita sila ug paagi aron patyon silang duha.

Lea

Si Lea usa sa mga asawa ni Jacob. Inahan siya sa napulo ka mga lalaking anak nga nahimong pipila sa mga tribo sa Israel.

Ang amahan ni Lea si Laban nga igsoong lalaki sa asawa ni Isaac nga si Rebeka.
Bisag si Lea wala kaayo higug-maa ni Jacob sama kang Raquel, ang Dios madagaya nga gipanalanginan siya ug daghan nga mga anak.

Lebanon

Ang Lebanon matahum nga bungturanon nga rehiyon nga makita sa baybayon sa Dagat sa Meditereneo, amihanan sa Israel. Sa panahon sa Biblia kini nga rehiyon daghan kaayo ug mga kahoy

Si Haring Solomon nagpadala ug mga trabahante ngadto sa Lebenon aron mamutol ug mga kahoy nga sedar nga gamiton sa pagtukod sa templo sa Dios.
Ang daang Lebanon gipoy-an sa mga Feniciahanon nga mga hanas mohimo ug mga barko nga gigamit sa malampuson nga mga negosyo.
Ang mga siyudad sa Tiro ug Sidon makita sa Lebanon. Dinhi niini nga mga syudad nga ang bililhon nga tapul nga pangtina unang gigamit.

Leviatan

Ang pulong nga "Leviatan" nagtumong sa dako kaayong mananap nga gihisgutan sa unang mga sulat sa Daang Kasabotan.

Ang Leviatan gihulagway nga dako kaayong nilalang, kusgan ug makahahadlok ug ang tubig sa palibot niya kaya niyang "pabulaon". Ang hulagway niini daw sama sa mananap nga gitawag ug "dinasaur."
Si propeta nga Isaias nagtumong sa Leviatan nga "ang bitin nga makalupad."
Si Job nagsulat mahitungod sa Leviatan sumala sa iyang kaugalingong kasinatian, pwede nga buhi pa kini nga mananap sa panahon niya.

Levita, Levi

A Levita usa ka tawo nga miyembro sa tribo sa Israel nga ang iyang kagikanan mao si Levi.

Ang Levita mao ang tigdumala sa templo ug sa mga relihiyosong seremonya.
Ang tanan nga mga pari nga Judio mga kalalakihan nga mga Levita. Apan dili tanan nga mga Levita pari.
Ang mga pari nga Levita gigahin ug gipahinungod alang sa pinasahi nga trabaho sa pag-alagad sa Dios sa templo.

Listra

Ang Listra usa ka ngalan sa siyudad sa karaan nga Asia Minor nga naduaw ni Pablo sa usa sa iyang mga biyahe isip misyunaryo. Makit-an kini sa rehiyon sa Lycaonia nga sa bag-ong panahon mao karon ang nasod sa Turkey.

Niini nga biyahe sa Listra, nahimamat ni Pablo si Timoteo, nga sama kaniya nahimo sad nga ebenghelista ug taga tukod ug Iglesia.
Pagkahuman sa pag-ayo ni Pablo sa tawo nga bakol, ang mga tawo sa Listra mosimba unta kang Pablo ug kang Barnabas isip nga mga dios, apan gipugngan sila nila pinaagi sa pagbadlong ug pagdumili sa ilang pagsimba.

Lot

Sa Biblia, si Lot pag-umangkon nga lalaki ni Abraham.

Si Lot ang gigikanan sa mga Moabitanhon ug mga Amonihanon.

Lucas

Si Lucas mao ang nagsulat sa duha ka libro sa Bag-ong Kasabotan: Ang Ebenghelyo ni Lucas ug Ang Mga Buhat.

Sa iyang sulat ngadto sa mga taga Colosa, si Pablo naghisgot kang Lucas nga usa ka doktor. Gihisgutan sad ni Pablo si Lucas sa duha pa ka nga mga sulat niya.
Giubanan ni Lucas si Pablo sa iyang duha ka biyahe isip misyonaryo ug mitabang kaniya sa iyang buluhaton.
Pipila sa gisulat sa mga tawo sa unang Iglesia, giingon nga si Lucas gipanganak sa siyudad sa Antoquia sa Syria.

Macedonia

Sa mga panahon sa Bag-ong Kasabotan, ang Macedonia probinsiya kini sa Roma nga makit-an sa amihanan sa karaan nga Grecia.

Pipila sa mga importanting siyudad sa Macedonia nga gihisgutan sa Biblia mao ang Berea, Filipos ug Tesalonica.
Ang mga apostoles miadto niini nga mga siyudad aron magsangyaw sa maayong balita ug tabangan ang mga bag-ong tumutuo aron maghimo ug mga Kristohanong kumunidad nga mosimba sa Dios ug magtudlo sa katudlu-an sa Dios.
Sa Biblia adunay mga sulat nga gisulat si Pablo ngadto sa mga tumutuo sa Filipos ug sa Tesalonica.

magbubuhat

Kasagaran ang "magbubuhat" usa ka tawo nga naghimo o nagbuhat ug mga butang.

Sa Biblia, ang pulong nga "Magbubuhat" usahay gigamit nga ngalan o titulo sa Yahweh, tungod kay gilalang niya ang tanan nga butang.
Kasagaran kini nga pulong gihiusa sa "sa iyang" o "akong" o "sa imong."

Mga Sugyot sa Paghubad:

Ang pulong nga "magbubuhat" pwede hubaron nga "Manlalalang" o "Dios nga manlalang" o "ang nagbuhat sa tanang butang."
Ang mga pulong nga "ang iyang Magbubuhat" pwede sad hubaron nga "ang nagbuhat kaniya" o "Dios nga nagbuhat kaniya."
Ang mga pulong nga "ang imong magbubuhat" ug "ang akong magbubuhat" pwede sad hubaron sa sama nga paagi sa "ang iyang magbubuhat" ilisan lang ang pronombre.

Malaquias

Si Malaquias usa sa mga propeta sa Dios sa nasod nga Israel.

Si Malaquias nagtagna sa panahon nga ang templo sa mga Israelita gitukod pag-usab kadtong namalik sila gikan sa pagkabihag sa Babilonya.
Tingali sa Malaquias nabuhi sa panahon nila ni Nehemias ug si Ezra.
Ang libro nga Malaquias katapusan nga libro sa Daang Kasabotan ug giingon sa kasaysayan uban kini niadtong mugbo nga mga libro nga gisulat sa ubang mga propeta.

Manasas

Adunay lima ka tawo nga Manasas ang mga ngalan sa Daang Kasabotan:

Manasas ang ngalan sa kamaguwangan nga anak ni Jose nga anak ni Jacob.
Si Manasas ug ang iyang manghod nga si Efraim gisagop sa amahan ni Jose nga si Jacob, ug nahatagan ang ilang mga kaliwat ug pribilehiyo nga maapil sa dose ka tribo sa Israel.
Usa sa mga tribo sa Israel ang mga kaliwat ni Manasas.
Ang tribo ni Manasas kasagaran gitawag nga "katunga nga tribo ni Manasas" tungod kay katunga lang tribo ni Manasas ang mipuyo sa Canaan, sa kasadpan nga bahin sa Suba sa Jordan. A ubang bahin sa tribo mipuyo sa sidlakang bahin sa Jordan.
Ang usa sa mga hari sa Juda Manasas sad ang iyang ngalan.
Si Haring Manasas dautan kaayo nga hari nga diin ang iyang mga anak iyang gihalad nga sinunog nga halad ngadto sa dili tinuod nga mga dios.
Gisilotan sa Dios si Haring Manasas pinaagi sa pagpadakop kaniya sa mga kaaway nga mga sundalo. Mibalik sa Dios si Manasas ug iyang giguba ang mga halaran nga diin ang mga dili tinuod nga dios ang gisimba nila.
May duha pa ka tawo nga Manasas ang ilang mga ngalan sa panahon ni Ezra nga parehas nga nagminyo ug mga langyaw nga asawa. Kini nga mga tawo gisugo nga biyaan nila ang ilang mga asawa tungod sa dautan nga impluwensiya sa ilang mga dili tinuod nga mga dios.
Aduna pa'y usa ka Manasas nga apohan sa mga liwat ni Dan, mga pari sila sa dili tinuod nga mga dios.

Mardoqueo

Si Mardoqueo usa ka lalaking Judio nga nagpuyo sa nasod sa Persia. Siya ang nag-alima sa iyang ig-agaw nga si Ester nga kadugayan nahimong asawa sa Persiahanong hari nga si Ahasuero.

Samtang nagtrabaho siya sa palasyo sa hari, nadunggan ni Mardoqueo ang mga lalaki nga nagplano nga patyon nila si Haring Ahasuero. Gisugid niya kini sa hari ug naluwas ang kinabuhi sa hari.
Paglabay sa panahon, nahibaw-an sad ni Mardoqueo mahitungod sa plano nga patyon ang tanang Judio sa gingharian sa Persia. Gitambagan niya si Ester nga hangyoon ang hari nga luwason ang mga Judio.

Maria

Si Maria inahan ni Jesus ug asawa ni Jose.

Ang Balaan nga Espiritu milagrosong naghimo ug hinungdan aron mamabdos si Maria dihang birhen pa siya. Ang bata sa iyang tiyan anak kini sa Dios.
Gikuha ni Jose si Maria isip iyang asawa, apan si Maria nagpabilin nga birhen hangtod sa pagkahuman nga gipanganak ang bata.
Sa dihang gipanganak na ang bata, gipanganlan ni Maria ug si Jose ang bata nga Jesus.

Maria Magdalena

Si Maria Magdalena misugod sa pagsunod kang Jesus pagkahuman nga gipalayas ni Jesus ang mga demonyo gikan kaniya.

Si Maria Magdalena ug ang uban pa nga mga babaye mitabang sa pagsuporta kang Jesus ug sa iyang mga apostoles pinaagi sa paghatag ug mga pagkaon kanila.
Si Maria Magdalena ug ang uban pa nga mga babaye mao ang unang nakakita kang Jesus pagkahuman nga siya mibangon gikan sa mga patay.

Marta

Si Marta usa ka babaye nga taga Betania nga misunod kang Jesus.

Si Marta adunay igsoon nga babaye nga si Maria ug igsoon nga lalaki nga si Lazaro, nga misunod sad kang Jesus.
Usa ka higayon si Marta hasol kaayo sa pag-andam ug pagkaon, samtang ang iyang igsoon nga si Maria milingkod ug naminaw sa gitudlo ni Jesus.
Sa dihang namatay si Lazaro, si Marta nag-ingon kang Jesus nga mituo siya nga si Jesus mao ang Cristo nga anak sa Dios.

Mateo

Mateo ang ngalan nga gihatag kang Levi, nga anak ni Alpeo. Si Mateo ang usa sa dose nga gipili ni Jesus nga mahimong mga apostoles niya.

Si Mateo maniningil sa buhis nga gikan sa Capernaum usa niya nahimamat si Jesus.
Gisulat ni Mateo ang Ebanghelyo nga nagdala sa iyang ngalan.

Median, Mediahanon

Ang Median usa ka grupo sa katawhan nga nagpuyo sa amihanan nga dapit sa Disyerto sa Arabia hangtod sa habagatan sa yuta sa Canaan. Kining mga tawhana gitawag nga mga "Mediahanon."

Ang mga Median nabuhi niadtong ika-19 hangtod ika-11 ka siglo sa wala pa gipanganak si Cristo.
Si Jose gidala ngadto sa Ehipto sa mga Mediahanon nga tigbaligya ug mga ulipon.
Paglabay sa daghang mga tuig, gisulong ug gi-asdangan sa mga Mediahanon ang mga Israelita didto sa Canaan. Gipangulohan ni Gideon ang mga Israelita sa pagpildi kanila.
Kadaghanan sa mga tribo nga Arabo karon kaliwat sa mga Mediahanon.

Medos, Media

Ang Media usa ka karaan nga imperyo anaa sa sidlakan sa Asiria ug Babilonia ug amihanan sa Elam ug Persia. Ang yutang sakop niini apil ang gitawag karon nga Turkey, Iran, Syria, Iraq ug Afghanistan.

Ang mga tawo nga nagpuyo sa imperyo sa Media gitawag nga mga "Medos."
Maayo ang panaghigala sa mga Medos ug mga Persiahanon. Ang duha ka mga imperyo nagtipon sa ilang kasundalohan aron buntogon ang imperyo sa Babilonia.
Ang pagsulong ni Dario nga Medos sa Babilonia nahitabo sa panahon nga nagpuyo si propetang Daniel didto.

Melquisedec

Kaniadtong panahon nga nabuhi si Abram, si Melquisedec mao ang hari sa Salem (kadugayan gitawag nga Jerusalem). Gitawag sad siya nga "pari sa Dios nga Labing Taas."

Ang ngalan ni Melquisedec nagpasabot nga "hari sa pagkamatarong."
Niadtong nidaog si Abram sa panagsangga sa mga gamhanan nga mga hari, gipanalanginan ni Melquisedec si Abram ug gisilbihan niya si Abram ug pan ug bino.
Unya gihatagan ni Abram si Melquisedec ug ika-pulo sa tanang kabtangan nga nakuha niya sa iyang pagkadaug.
Sa Bag-ong Kasabotan, si Jesus gitawag nga pari "sa laray ni Melquisedec." Mahimo nga nagtumong kini sa kamatuoran nga si Jesus dili sama sa mga Israelitang pari nga nahimong pari tungod kay kaliwat sila ni Levi. Hinuon, siya ang atong Gamhanang Kinatas-ang Pari nga nahimong pari tungod gyud kay Dios siya ug dili tungod kay kaliwat siya sa usa ka tawo.

Memfis

Ang Memfis usa ka karaang kapital nga siyudad sa Ehipto nga subay sa Suba sa Nilo.

Ang Memfis makita sa ubos nga bahin sa Ehipto, ubos sa wawa sa Suba sa Nilo diin tabunok kaayo ang yuta ug daghang mga tanom nga makaon.
Tungod niini nga halangdong nahimutangan, ang Memfis nahimong importanteng siyudad sa negosyo.

Mesec

Mesec ang ngalan sa usa ka anak nga lalaki ni Japet nga anak nga lalaki ni Noe. Adunay laing tawo nga Mesec ang ngalan nga mao ang apo ni Sem nga anak nga lalaki ni Noe.

Sama sa ubang ngalan sa tawo sa Biblia, nahimo sad kini nga pulong nga ngalan sa lugar, sama sa Mesec. Tingali kini nga yuta ginganlan sumala sa ngalan sa usa sa mga lalaki nga ginganlan ug Mesec.
Ang ubang pamaagi sa pagklaro nga kini nga ngalan nagtumong sa lainlaing mga butang, mahimo ang pag-ingon nga (depende sa konteksto) "ang dapit nga gitawag nga Mesec" o "laing lalaki nga gitawag nga Mesec."

Mesopotamia, Aram Naharaim

Ang Mesopotamia mao ang yuta taliwala sa mga Suba sa Tigris ug Eufrates. Ang nahimutangan niini karon mao ang nasod nga Iraq.

Sa Daang Kasabotan, kini nga dapit gitawag nga "Aram Naharaim."
Ang pulong nga "Mesopotamia" nagpasabot nga "taliwala sa mga suba." Ang mga pulong nga "Aram Naharaim" nagpasabot nga "sa duha ka suba."
Si Abraham nagpuyo sa mga siyudad sa Ur ug Haran didto sa Mesopotamia usa pa siya nibalhin sa yuta sa Canaan.
Ang Babilonia usa sad ka importante nga siyudad sa Mesopotamia.
Ang rehiyon nga gitawag nga "Caldea" parte sad sa Mesopotamia.

Miguel

Si Miguel mao ang pangulo sa tanang mga balaan ug matinumanon nga mga anghel sa Dios. Siya lang ang anghel nga pinasahi nga gitumong nga "arcanghel" sa Dios.

Ang pulong nga "arcanghel" nagpasabot nga "pangulong anghel" o "anghel nga nangulo."
Gipangulohan ni Miguel ang Israel batok sa mga taga-Persia. Siya sad ang mangulo sa mga kasundalohan sa Israel sa kataposang gubat batok sa mga pwersa sa dautan sumala sa gitagna sa libro nga Daniel sa Daang Kasabotan.
Usahay gihulagway sad siya nga tigpatiwala alang sa mga katawhan atubangan sa Dios.
Aduna say pipila ka mga lalaki sa Biblia nga mao kini ang ngalan.

Miqueas

Si Miqueas usa ka propeta sa Juda mga 700 ka tuig sa wala pa gipanganak si Cristo, niadtong panahon nga si propeta Isaias nag-alagad sad sa Juda.

Ang libro nga Miqueas duol sa kataposan sa Daang Kasabotan.
Si Miqueas nagtagna mahitungod sa pagkalaglag sa Samaria pinaagi sa mga taga-Asiria.
Gibadlong ni Miqueas ang mga katawhan sa Juda tungod sa dili nila pagtuman sa Dios ug gipasidad-an sila nga sulongon sila sa ilang mga kaaway.
Natapos ang iyang pagtagna nga adunay mensahe sa paglaum sa Dios nga matinud-anon ug moluwas sa iyang katawhan.

Miriam

Si Miriam mao ang magulang nga igsoong babaye ni Aaron ug Moises.

Niadtong bata pa siya, gimandoan si Miriam sa iyang inahan nga bantayan ang iyang manghod nga si Moises nga gibutang sa basket didto sa mga kasagbotan sa Suba sa Nilo. Niadtong nakit-an sa anak nga babaye sa paraon ang bata ug nanginahanglan siya ug magbantay niini, si Miriam maalam nga gidala ang iyang inahan aron magbantay sa bata.
Niadtong miikyas ang mga Israelita gikan sa mga Ehiptohanon ug mitabok sa Pulang Dagat, gipangulohan ni Miriam ang mga Israelita sa pagsayaw sa kalipay ug pagpasalamat.
Paglabay sa pipila ka tuig, niadtong naglibotlibot ang mga Israelita sa disyerto, wala malipay sila Miriam ug Aaron nga si Moises naminyo ug babayeng taga-Cus ug nagsugod sila ug panglibak kaniya.
Tungod sa iyang pagsupak pinaagi sa pagsulti batok kang Moises, gihatagan ug sakit sa Dios si Miriam nga sangla. Apan kadugayan, gi-ayo siya sa Dios niadtong nag-ampo si Moises alang kaniya.

Misael

Ang Misael ngalan sa tulo ka lalaki sa Daang Kasabotan.

Si Misael usa sa mga ig-agaw ni Aaron. Uban sa lain pa nga lalaki, gisugo siya nga maglubong sa mga lawas niadtong duha ka lalaki nga nagtamastamas sa halaran.
Adunay lain nga lalaki nga ginganlan ug Misael nga nagtindog tapad kang Esdras, niadtong gibasa ni Esdras ang Balaod nga nakaplagan pag-usab, ngadto sa tanang katawhan.
Ang usa pa ka Misael usa sa mga amigo ni Daniel nga nabihag didto sa Babilonia uban kaniya. Giilisdan ang iyang ngalan ug Mesac sa mga taga-Babilonia. Mibalibad siya, uban ang iyang mga kauban nga sila Sadrac ug Abednego, nga mosimba sa estatwa sa hari busa gilabay sila ngadto sa nagdilaab nga hurno.

Mispa

Mispa ang ngalan sa pipila ka mga lungsod sa Daang Kasabotan. Nagpasabot kini nga "dapit nga tan-awanan" o "torre nga bantayanan."

Niadtong si David gigukod ni Saul, iyang gibilin iyang mga ginikanan sa Mispa, nga gipanalipdan sa hari sa Moab.
Usa ka siyudad nga gitawag nga Mispa ang nahimutang sa utlanan sa mga gingharian sa Juda ug Israel. Dako kini nga sentro sa kasundalohan.

Moab, Moabitanhon, Moabitanhong babaye

Si Moab mao ang anak nga lalaki sa mas magulang nga babayeng anak ni Lot. Gitawag nga mga Moabitanhon ang iyang mga kaliwat ug ang yuta nga ilang gipuy-an kadugayan gitawag nga "Moab."

Ang nasod sa Moab nahimutang sa sidlakan sa Judea, sa pikas nga kilid sa Patay nga Dagat. Anaa kini dapit sa habagatan-sidlakan sa Betlehem nga siyudad sa Judea, diin gikan ang pamilya ni Naomi.
Ang pulong nga "Moabitanhong babaye" pwede hubaron nga "babaye nga taga-Moab" o "babaye gikan sa Moab."

Moises

Si Moises usa ka propeta ug pangulo sa mga Israelitang katawhan sulod sa labaw sa 40 ka tuig.

Gipili sa Dios si Moises nga mao mopagawas sa mga Israelita sa pagka-ulipon didto sa Ehipto ug pangulohan sila ngadto sa Yutang Gisaad.
Gihatag sa Dios kang Moises ang mga papan nga bato diin gibutang ang iyang mga sugo alang sa mga Israelita.
Sa dihang hapit na matapos ang iyang kinabuhi, wala mituman si Moises sa Dios mao nga wala siya makapuyo sa Yutang Gisaad nga Canaan.

Molec, Moloc

Molec ang ngalan sa usa sa mga diosdiosan nga gisimba sa mga Canaanhon. Ang laing mga ispeling niini mao ang "Moloc" ug "Molek."

Ang mga tawo nga nagsimba kang Molec nagsakripisyo sa ilang mga anak kaniya pinaagi sa pagsunog.
Ang ubang mga Israelita nagsimba sad kang Molec imbes sa tinuod nga Dios nga si Yahweh.

Naaman

Si Naaman mao ang komander sa kasundalohan sa usa sa mga kaaway sa Israel.

Si Naaman adunay grabe nga sakit sa panit nga walay nakahibalo kung unsaon pag-ayo.
Giingnan ni Eliseo si Naaman nga magligo sa Suba sa Jordan. Niadtong mituman si Naaman, giayo siya sa Dios sa iyang sakit.
Nituo si Naaman sa Dios tungod kay giayo siya niya sa iyang sakit.

Nabucodonosor

Si Nabucodonosor usa ka hari sa Imperyo sa Babilonia. Usa kini ka gamhanan nga imperyo sa panahon sa gingharian sa Israel ug gingharian sa Juda.

Si Nabucodonosor adunay gamhanan nga kasundalohan nga nibuntog sa daghan mga grupo sa katawhan.
Sa pagpangulo ni Nabucodonosor, gisulong ug gibuntog sa kasundalohan sa Babilonia ang gingharian sa Juda ug gidala ang kadaghanan sa mga katawhan sa Juda ngadto sa Babilonia ingon nga mga binihag. Ang "Pagkabinihag sa Babilonia" nilungtad ug 70 ka tuig.

Nahor

Nahor ang ngalan sa duha ka lalaki sa Biblia: ang apohan ug ang igsoon ni Abraham.

Ang asawa ni Isaac nga si Rebecca mao ang apo sa igsoon ni Abraham nga si Nahor.
Aduna say "siyudad nga Nahor" nga tingali nagtumong sa apohan ni Abraham. Kini nga mga pulong pwede magpasabot nga "ang siyudad nga ginganlan ug Nahor" o "ang siyudad diin nagpuyo si Nahor" o "ang siyudad ni Nahor."

Nahum

Si Nahum usa ka propeta nga nagwali sa panahon niadtong naghari si Haring Manase nga usa ka dautan nga hari sa Juda.

Si Nahum gikan sa lungsod sa Elcos, mga 20 ka milya gikan sa Jerusalem.
Ang libro nga Nahum nagtala sa iyang mga pagtagna mahitungod sa paglaglag sa Neniva nga siyudad sa Asiria.

Natan

Si Natan usa ka matinud-anon nga propeta sa Dios nga nabuhi niadtong si David ang hari sa Israel.

Gipadala sa Dios si Natan aron sultihan si David sa iyang hilabihang sala batok kang Urias.
Gibadlong ni Natan si David, bisan pa nga si David mao ang hari.
Naghinulsol si David sa iyang sala pagkahuman sa pagsulti ni Natan kaniya.

Nazaret

Ang Nazaret usa ka lungsod sa rehiyon sa Galilea sa amihanang Israel.

Sila Jose ug Maria gikan sa Nazaret ug didto nila gipadako si Jesus.
Daghan sa mga tawo sa Nazaret wala nitahod sa katudluan ni Jesus tungod kay nagdako si Jesus uban kanila ug gihunahuna nila nga ordinaryo lang siya nga tawo.
Gisulayan sa mga tawo sa Nazaret nga patyon si Jesus niadtong giangkon niya nga siya ang Mesiyas.

Negev

Ang Negev usa ka disyerto nga rehiyon sa habagatan nga bahin sa Israel.

Ang orihinal nga pulong nagpasabot nga "Ang Habagatan" ug ingon niini ang paghubad sa ubang mga bersyon sa Biblia nga Ingles.
Pwede nga lahi kini nga habagatang rehiyon sa Disyerto sa Negev karon.
Niadtong nagpuyo si Abraham sa siyudad sa Cades, didto siya sa Negev o habagatan nga dapit.
Ang mga Judio nga tribo sa Juda ug Simeon nagpuyo niini nga lugar sa habagatang rehiyon.
Ang kinadak-ang siyudad sa rehiyon sa Negev mao ang Berseba.

Nehemias

Si Nehemias usa ka Israelita nga nagpuyo sa imperyo sa Babilonia niadtong panahon nga ang mga katawhan sa Israel ug Juda gibihag sa mga taga-Babilonia. Adunay libro sa Daang Kasabotan nga ginganlan sumala niya nga nag-istorya bahin kaniya.

Gipangulohan ni Nehemias ang mga Israelita sa pagtukod pag-usab sa mga paril sa Jerusalem.
Sulod sa 12 ka tuig, siya ang gobernador sa Jerusalem usa siya nibalik sa palasyo sa hari.
Adunay pay duha ka tawo sa Daang Kasabotan nga Nehemias ang mga ngalan .

Neniva, Nenivahanon

Ang Neniva mao ang kapital nga siyudad sa Asiria. Ang Nenivahanon mao ang tawo nga nagpuyo sa Neniva.

Gipadala sa Dios ang propeta nga si Jonas aron pasidad-an ang mga Nenivahanon nga isalikway ang ilang dautang mga binuhatan. Gibuhat kini nila ug wala sila gilaglag sa Dios.
Kadugayan, ang mga taga-Asiria miundang ug alagad sa Dios. Ilang gibuntog ang gingharian sa Israel ug gidala ang mga tawo ngadto sa Neniva.

Neptali

Si Neptali mao ang ika-unom nga anak nga lalaki ni Jacob. Ang iyang mga kaliwat mao ang nahimong tribo ni Neptali nga usa sa mga dose ka tribo sa Israel.

Ang Neptali mao ang tribo nga nagpuyo sa labing amihanang dapit sa yuta sa Israel.
Kini nga tribo gihisgotan sa Daan ug Bag-ong Kasabotan sa Biblia.
Ang ngalan nga Neptali gigamit sad aron magtumong sa teritoryo diin nagpuyo kini nga tribo. Pwede sad kini hubaron nga "ang yuta nga iya sa tribo nga Neptali" o "ang yuta diin nagpuyo ang mga kaliwat ni Neptali."
Ang ngalan nga Neptali nagpasabot nga "pagpakigbisog."

Noe

Si Noe mao ang tawo nga nabuhi labaw sa 4,000 ka tuig na ang nilabay, sa panahon nga gilunop sa Dios ang tibuok kalibotan aron laglagon ang tanang daotan nga mga tawo sa kalibotan. Giingnan sa Dios si Noe nga magbuhat ug daku kaayo nga barko diin siya ug ang iyang pamilya magpuyo samtang aduna pay daku nga tubig nga nagtabon sa kayutaan.

Si Noe usa ka matarung nga tawo nga nagtuman sa Dios sa tanan.
Kaniadtong giingon sa Dios kang Noe kung unsaon niya pagtukod sa daku kaayo nga barko, gituman gyud niya ang sakto nga pamaagi nga gimando kaniya sa Dios.
Sulod sa barko si Noe ug ang iyang pamilya naluwas ug kadugayan midaghan ug pag-usab ang mga tawo sa yuta pinaagi sa ilang mga anak ug mga apo.
Ang tanan nga natawo pagkahuman sa lunop gitawag nga mga kaliwat sa pamilya ni Noe.

Omri

Si Omri usa ka kumander sa mga kasundaluhan nga nahimong ika-unom nga hari sa Israel.

Nangulo si Omri sulod sa 12 ka mga tuig sa siyudad sa Tirzah.
Sama sa tanang mga hari sa Israel nga nauna sa iyaha, si Ormi usa ka daotan kaayo nga hari nga nangulo sa mga tawo sa Israel sa pagsimba sa daghan nga mga diosdiosan.
Si Ormi ang amahan sa daotan sad nga hari nga si Ahab.

Oseas

Si Oseas usa ka hari sa Israel sulod sa siyam ka tuig sa mga panahon nga naghari si Ahaz ug si Ezequias nga mga hari sa Juda.

Si Oseas anak nga sad ni Nun nga gikan sa tribu ni Efraim.
Guisab ni Moises ang ngalan ni Oseas sa ngalan nga Josue usa pa niya siya gipadala uban ang onse ka mga tawo aron maniid didto sa lugar sa mga Canaanhon.
Pagkamatay ni Moises, nangulo si Josue sa mga tawo sa Israel aron angkunon ang mga lupa ug sa mga taga-Canaan.

Pablo, Saul

Si Pablo mao ang pangulo sa mga nauna nga mga Iglesia nga gisugo ni Jesus aron dalhon niya ang maayong mga balita sa ubang mga grupo nga mga tawo.

Si Pablo usa ka Judio nga natawo sa siyudad sa Tarsus sa Roma, mao nga usa sad siya ka Romano.
Si Pablo unang gitawag sa iyang Judio nga ngalan nga Saul.
Si Saul usa ka relihiyoso nga pangulo sa mga Judio ug gipanakop niya ang mga Judio nga nahimong kristuhanon tungod kay wala siya motuo kang Jesus.
Nagpakita si Jesus kang Saul pinaagi sa makabuta nga kahayag, ug giingnan niya siya nga undangon niya ang pagpasakit sa mga Kristohanon. Nagsugo si Jesus sa usa ka Kristohanon nga tawo aron tudluan si Saul, ug mituo siya kang Jesus.
Sa una gitudluan ni Saul ang mga Judio mahitungod kang Jesus.
Kadugayan, gisugo sa Dios si Saul aron magtudlo mahitungod kang Jesus sa ubang mga grupo nga mga tawo sa daghang mga siyudad sa Roma. Ug kadugayan gigamit niya ang iyang Romano nga ngalan nga Pablo.
Misulat sad ug mga sulat si Pablo aron awhagon ug tudluan ang mga Kristohanon sa lainlaing mga siyudad. Ang pipila sa iyang mga sulat anaa sa Biblia.

Paddan Aram

Ang Paddan Aram usa ka ngalan sa rehiyon diin nagpuyo ang pamilya ni Abraham usa sila mibalhin sa Canaan.

Ang pamilya sa igsoon nga lalaki ni Abraham nga si Nahor nagpabilin sa Paddan Aram. Ilado sila nga mga "taga-aram" ug ang ilang mga pinulungan gitawag sa Ingles nga "Aramaic."
Ang siyudad nga Haram makita sa Paddan Aram ug mao kini ang lugar diin nagpuyo ang igsoon nga lalaki ni Rebecca nga si Laban.
Ang Paddan Aram tingali makita sa rehiyon sa Siria karong panahona o sa habagatang-sidlakan sa Turkey.

Paran

Ang Disyerto sa Paran mao ang kamingawang dapit sa sidlakan sa Ehipto ug habagatan nga lugar sa Canaan. Aduna sad gitawag nga Bukid sa Paran nga maoy lain ngalan sa Bukid sa Sinai.

Ang ulipon nga si Hagar ug ang iyang anak nga lalaki nga si Ismael nagpuyo didto sa Disyerto sa Paran pagkahuman nga gimando ni Sarah kang Abraham nga palayason sila.
Kaniadtong gipanguluhan ni Moises ang mga Israelita gawas sa Ehipto, miagi sila sa Disyerto sa Paran.
Gikan sa Cades-Barnea didto sa kamingawan sa Paran, gipaadto ni Moises ang dose ka mga lalaki nga maniid sa Canaan ug mobalik aron magsugid.
Ang kamingwan sa Zin tingali parte sa mas halapad nga Disyerto sa Paran.

Paraon, Hari sa Ehipto

Adtong una pa kaayo nga panahon, ang mga hari nga nangulo sa nasod sa Ehipto gitawag nga mga paraon.

Tanantanan, adunay labaw pa sa 300 ka mga paraon ang nangulo sa Ehipto sulod sa labaw pa sa 2,000 ka mga tuig.
Kini nga mga Ehiptohanong mga hari gamhanan kaayo ug adunahan.
Pipila sa niini nga mga paraon nahisgutan sa Biblia.
Kasagaran kini nga titulo gigamit nga ngalan nila imbes nga titulo. Sa niini nga mga higayon, gikapital kini nga "Paraon."

Pedro, Simon Pedro, Cefas

Kini ang lainlaing mga ngalan nga nagtumong kang Pedro nga usa sa mga dose ka mga apostoles ni Jesus. Usa siya nga importante nga pangulo sa nauna nga Iglesia.

Usa pa siya gitawag ni Jesus nga iyang disipulo, Simon ang ngalan niini nga tawo.
Kadugayan ginganlan sad siya ni Jesus nga Cefas nga nagpasabot nga "bato" sa aramaic nga pinulungan. Gitawag sad siya nga Pedro, ang ngalan nga nagpasabot sa "bato" sa Griyego nga pinulungan.
Mas ilado siya sa iyang ngalan nga Pedro ug Simon Pedro.
Gigamit sa Dios si Pedro pinaagi sa pag-ayo sa mga tawo ug pagwali sa maayong balita mahitungod kang Jesus.
Duha ka mga libro sa Bag-ong Kasabotan ang mga sulat nga gisulat ni Pedro aron dasigon ug tudluan ang kaubanan nga mga magtutuo.

Peor, Bukid sa Peor, Baal sa Peor

Ang Peor mao ang ngalan sa bukid sa rehiyon sa Moab nga naa sa sidlakan sa Asin nga Dagat. Mao sad kini ang lugar nga gipuy-an sa mga tribu ni Reuben.

Ang ngalan nga "Bet Peor" mao ang lain nga ngalan sa siyudad sa Peor.
Ang "Baal sa Peor" mao ang diosdiosan sa mga Amobihanon nga ilang gisimba sa Bukid sa Peor.

Perisihanon

Ang Perisihanon grupo sa mga tawo nga nahimamat sa daghang mga higayon sa mga Israelita didto sa Palestina. Kini nga grupo wala nahisgutan kung unsa ang ilang pagkatawo o kung asa dapit sila nagpuyo.

Kanunay sila nga nahisgutan sa libro nga Maghuhukom diin giingon nga ang mga Perisihanon nakigminyo sa mga Israelita ug maoy nag-impluwensiya kanila nga mag-alagad sa mga dili tinuod nga dios.
Ang grupo sa mga tawo nga gitawag sa Ingles nga "Perizzies" lahi sa mga Perisihanon. Basin kinahanglan nga ispelingon ang ilang mga ngalan nga lahi gyud aron maklaro.

Persia, Taga- Persia

Ang Persia usa ka Imperyo nga gitukod ni Cyrus nga Gamhanan sa 550 ka tuig sa wala pa gipanganak si Cristo. Ang sentro niini makita sa siyudad nga karon mao ang Iran. Ang mga tawo sa Persia gitawag nga "taga-Persia."

Ang Imperyo sa Persia dako kaayo ug gamhanan.
Sa panahon sa pagmando ni Haring Cyrus nakagawas ang mga Judio sa pagkabinihag sa Babilonia, ug gitukod nila pag-usab ang templo sa Jerusalem, nga gigamit ang pondo nga gihatag sa Imperyo sa Persia.
Si Haring Artaxerxes mao ang pangulo sa Imperyo sa Persia niadtong si Esdras ug Nehemias miadto balik sa Jerusalem aron itukod pag-usab ang mga paril didto.
Si Ester nahimong rayna sa Imperyo sa Persia sa dihang naminyo siya kang Haring Ahasuero.

Pilato

Si Pilato usa ka Romano nga gobernador nga naghukom kang Jesus sa kamatayon.

Tungod kay si Pilato mao ang gobernador, aduna siyay awtoridad sa paghukom sa mga kriminal.
Gusto sa mga relihiyosong pangulo sa mga Judio nga ipalansang ni Pilato sa krus si Jesus, mao nga namakak ug miingon sila nga si Jesus usa ka kriminal.
Nakaamgo si Pilato nga si Jesus walay sala, apan nahadlok siya sa panun sa mga tawo, mao nga gimanduan niya ang iyang mga sundalo sa paglansang kang Jesus sa krus.

Potifar

Si Potifar importante nga opisyal ni Paraon sa Ehipto sa panahon nga si Jacob, ang iyang mga asawa, ug ang iyang mga anak nagpuyo didto sa Canaan. Kapitan si Potifar sa mga gwardiya.

Gipalit ni Potifar si Jose nga anak ni Jacob nga isip ulipon ug gipili niya nga magdumala sa iyang panimalay.
Sa dihang si Jose gibutang-butangan ug sayop nga binuhatan, gipapriso ni Potifar si Jose.

Priscila

Si Priscila, Judio nga Kristohanon sa unang siglo kauban ang iyang bana nga si Aquila nga mitabang uban kang Pablo sa iyang trabaho nga misyonero.

Nahimamat ni Pablo si Aquila ug Priscila sa Corinto.
Nagpuyo si Priscila ug Aquila sa Roma sa mubo nga panahon.
Nagtrabaho ang magtiayon isip tighimo ug tulda uban ni Pablo ug mitabang kaniya sa iyang trabaho nga misyonero.
Silang duha ni Aquila ug Priscila gihisgutan sa Bag-ong Kasabotan sa pipila ka mga higayon isip katabang sa ministeryo ni Pablo.
Si Priscila kasagaran nga gihisgutan nga ehemplo sa usa ka babaye nga magtutudlo sa naunang Iglesia.

Pula nga Dagat, Dagat sa mga Tambo

Ang Pula nga Dagat mao ang dagat nga nagbulag sa amihanan nga Africa gikan sa peninsula sa Arabia.

Ang Pula nga Dagat mao ang sidlakan nga utlanan sa Ehipto ug anaa kini sa habagatang-kasadpan sa Gisaad nga Yuta.
Ang Pula nga Dagat taas ug kipot. Mas dako kini kaysa lanaw o suba, apan mas gamay kini kaysa kadagatan.
Sa dihang milayas ang mga Israelita sa Ehipto, kinahanglan nga tabukon nila ang Pula nga Dagat.

Raba

Usa ka importante nga siyudad ang Raba sa mga Amonihanon.

Kasagarang gisulong ang Raba sa panahon sa gubat batok sa mga Amonihanon.
Ang Hari sa Israel nga si David nagbihag sa Raba nga usa sa ulahi niyang mga pagbuntog.
Ang modernong siyudad karon nga Amman Jordan ang Raba kaniadto.

Rahab

Si Rahab usa ka babaye nga nagpuyo sa Jerico sa dihang ang Israel misulong sa siyudad. Usa siya ka babaye nga nagbaligya ug dungog.

Gitago ni Rahab ang duha ka Israelita nga miadto aron maniid sa Jerico sa wala pa misulong ang mga Israelita. Gitabangan niya ang mga espiya sa pag-ikyas pabalik sa kampo sa mga Israelita.
Nahimo nga tumutuo si Rahab kang Yahweh, siya ug ang iyang pamilya naluwas niadtong giguba ang Jerico. Namuyo sila kauban ang mga Israelita.

Rama

Ang Rama usa ka karaan nga siyudad sa Israel nga nahimutang mga 8 ka kilometros amihanan sa Jerusalem didto sa Benjamin duol sa Gibeon.

Nahimutang ang Rama sa lugar kung diin ang mga kaliwat sa asawa ni Jacob nga si Raquel namuyo.
Niadtong ang mga Israelita gibihag sa Babilonia, gidala una sila sa Rama usa pa sila miadto sa Babilonia.
Ang Rama mao ang gipuy-an sa amahan ug inahan ni Samuel.

Ramot

Importante nga siyudad ang Ramot nga nahimutang sa mga bukid sa Gilead. Gitawag sad kini ug Ramot Gilead.

Naapil ang Ramot sa Israelitang tribu sa Gad ug gigahin nga siyudad nga dalangpanan.
Si Haring Ahab sa Israel ug Haring Josafat sa Juda naglunsad ug giyera batok sa hari sa Aram sa Ramot. Napatay si Ahab niadto nga gubat.
Sa kadugayan si Haring Ahasias ug Haring Joram misulay sa pag-ilog sa siyudad sa Ramot gikan sa hari sa Aram apan nasamaran si Joram. Napatay silang duha ni Jehu nga sa kadugayan napili nga hari sa Israel didto sa Ramot.

Raquel

Usa sa mga asawa ni Jacob si Raquel. Siya ug ang iyang igsoon nga si Lea mga anak nga babaye ni Laban nga uyoan ni Jacob.

Si Raquel ang inahan ni Jose ug Benjamin nga ang mga kaliwat nahimong duha sa mga dose ka tribu sa Israel.
Sa sinugdanan, dili makaanak si Raquel. Apan ang Dios mao ang hinungdan nga nanganak siya kang Jose.
Sa paglabay sa mga katuigan, niadtong nanganak siya kang Benjamin, namatay si Raquel ug gilubong ni Jacob duol sa Betlehem.

Rebeca

Si Rebeca anak nga babaye sa usa sa mga pag-umangkon nga lalaki ni Abraham. Igsoon ni Abraham ang iyang apohan.

Gipili sa Dios si Rebeca nga mahimong asawa sa anak ni Abraham nga si Isaac.
Mibiya si Rebeca sa iyang nasod ug mikuyog sa ulipon ni Abraham aron moadto sa nasod ni Isaac, magminyo kang Isaac ug mopuyo didto uban sa iyang pamilya.
Sa dugay nga panahon wala makaanak si Rebeca, apan sa kadugayan gipanalanginan siya sa Dios ug nanganak siya ug kaluha nga mga lalaki nga mao sila Esau ug Jacob.

Reuben

Si Ruben kamaguwangan nga anak ni Jacob. Ang iyang inahan mao si Lea.

Sa diha nga ang iyang mga igsoon nagplano nga patyon ang ilang manghod nga si Jose, naluwas ni Ruben ang kinabuhi ni Jose sa pag-ingon niya kanila nga ibutang nalang siya sa buho imbes patyon.
Wala magdugay mibalik si Ruben aron luwason si Jose, apan nabaligya na diay siya isip ulipon sa mga negosyante nga miaagi.
Ang mga kaliwat ni Ruben nahimong usa sa dose ka tribo sa Israel.

Rimmon

Ang Rimmon ngalan kini sa lalaki ug sa pipila ka mga lugar sa Biblia. Ngalan sad kini sa dili tinuod nga dios nga nagpasabot nga "bunga nga granada."

Si Rimmon usa ka Benjamihanon gikan sa siyudad sa Beerot sa Zebulun. Ang anak niini nga tawo maoy nagpatay kang Isboset, ang bakol nga anak ni Jonatan.
Usa ka lungsod ang Rimmon sa habagatan nga bahin sa Juda. Ang Bato sa Rimmon luwas nga lugar nga diin ang mga Benjamihanon miikyas aron dili sila mapatay.
Ang Rimmon-Parez usa ka lugar nga walay nakahibalo kung asa gyud dapit kini sa kamingawan sa Judea.

Roboam

Si Roboam usa sa mga anak ni Solomon, ug nahimong hari sa nasod sa Israel pagkamatay si Solomon.

Sa dihang si Roboam nagsulti ug ngil-ad kaayo sa mga tawo sa Israel, napulo sa dose ka mga tribo nagrebelde batok kaniya. Tungod niini, ang nasod sa Israel nabahin sa duha ka gingharian: ang gingharian sa Israel sa amihanang bahin ug ang gingharian sa Juda sa habagatang bahin.
Si Roboam nagpadayon nga hari sa gingharian sa Juda, nga sakop ang duha ka mga tribo nga nagpadayon nga maunongon kaniya.
Si Roboam dautan nga hari ug wala motuman kang Yahweh, hinuon nag-alagad siya sa dili tinuod nga mga dios.

Roma

Sa karon nga panahon ang Roma mao ang kapital nga siyudad sa nasod nga Italy.

Sa panahon ni Jesus ug sa mga apostoles, ang Roma mao ang sentro sa Imperyo sa Roma.
Ang Imperyo sa Roma nangulo sa tibuok rehiyon nga nagpalibot sa Dagat sa Mediteranea apil ang Israel.
Ang pulong nga "Roma" nagtumong sa bisan unsa nga adunay kalabutan sa mga rehiyon nga gikontrolar sa gobiyerno sa Roma, apil ang mga nagpuyo ug mga opisyal sa Roma.
Gidala si Apostol Pablo sa siyudad sa Roma ingon nga piniriso tungod sa iyang pagwali sa maayong balita mahitungod kang Jesus.

Ruth

Si Ruth usa ka babayeng taga-Moab nga nabuhi niadtong panahon nga ang mga maghuhukom ang nangulo sa Israel. Usa siya ka kagikanan ni Jesu Cristo.

Ilado gyud si Ruth sa iyang pagkamaunongon sa iyang ugangan nga si Naomi. Nikuyog si Ruth uban kang Naomi pagbalik sa Israel ug nagtabang ug hatag sa iyang mga panginahanglan.
Gitugyan ni Ruth ang iyang kinabuhi aron sa pag-alagad sa tinuod nga Dios sa Israel.
Nagminyo ug usab si Ruth sa usa ka lalaking Israelita ug nanganak siya ug lalaki nga nahimong apohan ni Haring David.

Sadok

Si Sadok ngalan sa usa ka importante nga kinatas-ang pari sa Israel sa panahon sa paghari ni Haring David.

Si Sadok mitabang kang David niadtong si Absalom nagrebilde batok kang David, ug mitabang sa pagbalik sa arka sa kasabotan ngadto sa Jerusalem.
Sa paglabay sa katuigan, aduna sad siyay kabahin sa pagdihog sa anak ni David nga si Solomon isip hari.
Duha ka tawo nga Zadok ang ngalan ang mitabang sa pagtukod pagbalik sa paril sa Jerusalem sa panahon ni Nehemias.
Sadok sad ang ngalan sa apohan ni Haring Jotam.

Samaria, Taga-Samaria

Ang Samaria ngalan sa usa ka siyudad ug ang mga lugar nga nakapalibot niini nga rehiyon sa amihanang dapit sa Israel. Kini nga rehiyon makita taliwala sa Patag sa Sharon nga anaa sa kasadpang bahin niya ug sa Suba sa Jordan nga anaa sa kasidlakang bahin niya.

Sa Daang Kasabotan, ang Samaria mao ang kapital nga siyudad sa amihanang gingharian sa Israel. Kadugayan ang rehiyon palibot niini gitawag nga Samaria.
Kaniadtong gipildi sa mga taga-Asiria ang amihanang gingharian sa Israel, gikuha nila ang siyudad sa Samaria ug gipugos nila nga mohawa ang kadaghanan nga mga Israelita nga nagpuyo sa amihanang bahin aron moadto sa layo nga lainlaing mga siyudad sa Asiria.
Ang mga taga-Asiria nagdala sad ug mga langyaw sa rehiyon sa Samaria aron pulihan ang mga Israelita nga gipahawa.
Ang pipila sa mga nahabilin nga mga Israelita sa rehiyon, naminyo sa mga langyaw nga mibalhin didto ug ang ilang mga kaliwat gitawag nga mga taga-Samaria.
Gibiaybiay sa mga Judio ang mga taga-Samaria tungod kay mistiso lang sila nga mga Judio ug tungod kay nagsimba sila sa mga diosdiosan sa mga pagano.
Sa panahon sa Bag-ong Kasabotan, ang rehiyon sa Samaria giutlanan sa rehiyon sa Galilea sa amihanang bahin niini ug sa rehiyon sa Judea sa habagatang bahin.

Samson

Si Samson usa sa mga maghuhukom, ug manluluwas sa Israel. Gikan siya sa tribu ni Dan.

Gihatagan sa Dios si Samsom ug talagsaon ug dili tawhanon nga kusog nga gigamit niya sa pakig-away batok sa mga kaaway sa mga Israelita, nga ang mga Felistihanon.
Si Samson gipanaad nga dili gyud putlon ang iyang buhok ug dili gyud moinom sa bino o bisan unsa nga ilimnong makahubog.
Niadtong misugot siya sa pangamuyo sa iyang mabudhiong asawa nga si Delila, ug gisulti niya kaniya ang sekreto sa iyang kusog, giputol sa iyang asawa ang iyang buhok aron mawala ang iyang kusog.
Samtang bihag pa si Samson, gibalik sa Dios ang iyang kusog ug gihatagan siya ug higayon aron gub-on niya ang templo sa dili tinuod nga dios nga si Dagon uban ang daghang mga Felistihanon.

Samuel

Si Samuel usa ka propeta ug mao ang ulahi nga maghuhukom sa Israel; gidihogan niya ingon nga mga hari sa Israel si Saul ug si David.

Si Samuel anak ni Elcana ug Ana ug natawo siya sa lungsod sa Rama.
Si Ana baog unta apan natawo si Samuel ingon nga tubag sa grabe nga pag-ampo ni Ana nga hatagan siya sa Dios ug anak nga lalaki.
Sa pag-ampo ni Ana, nanaad siya sa Dios nga iyang ihalad ang iyang anak nga lalaki sa Ginoo.
Niadtong gamay pa nga bata si Samuel, gipaadto ni Ana siya sa templo aron tabangan ang pari nga si Eli sumala sa iyang gisaad sa iyang pag-ampo.

Santiago (anak ni Alfeus)

Si Santiago anak ni Alfeus, usa sa mga dose ka mga apostoles ni Jesus.

Santiago (anak ni Zebedeo)

Si Santiago nga anak ni Zebedeo, usa sa mga dose ka mga apostoles ni Jesus. Adunay iyang manghod nga Juan ang ngalan ug usa sad sa mga apostoles ni Jesus.

Si Santiago ug ang iyang igsoon nga si Juan mangingisda uban ang iyang amahan nga si Zebedeo.
Si Santiago ug si Juan gianggaan ug "Mga anak sa dalugdog," tingali kay dali ra sila masuko.
Lahi kini sa usa ka Santiago nga misulat sa libro sa Biblia. Sa pipila ka mga pinulungan pwede nga isulat ang ilang mga ngalan sa lahi nga paagi aron mahimong klaro nga dili sila ang pareho nga tawo.

Santiago (igsoon ni Jesus)

Si Santiago usa sa mga anak ni Maria ug Jose, ug usa siya sa mga igsoon ni Jesus.

Sa panahon ni Jesus, si Santiago ug ang iyang mga igsoon wala motuo nga si Jesus mao ang Mesias.
Kadugayan, pagkahuman sa pagkabanhaw ni Jesus, mituo si Santiago kaniya ug nahimong usa sa mga pangulo sa Iglesia sa Jerusalem.
Nagsulat si Santiago sa mga Kristuhanon nga nagpuyo sa ubang mga nasod. Ug kini nga sulat naa sa Biblia ug gitawag nga "Santiago."

Sara

Si Sara asawa ni Abraham.
"Sarai" ang unang ngalan ni Sara apan giilisdan kini sa Dios ug Sara.
Gipanganak ni Sarah ang lalaki nga anak, nga gisaad sa Dios kaniya ug kang Abraham.

Saul

Si Saul usa ka Israelitang lalaki nga gipili sa Dios nga mahimong unang hari sa Israel.

Si Saul taas ug gwapo ug usa ka kusgan nga sundalo. Siya ang klase sa tawo nga gusto sa mga Israelita nga mahimo nilang hari.
Bisan nag-alagad siya sa Dios sa sinugdanan, sa kadugayan nahimo siyang mapahitas-on ug wala siya mituman sa Dios. Tungod niini, gipili sa Dios si David nga mopuli kang Saul ingon nga hari.

Pagkahuman sa gatosan ka tuig, adunay laing Judio nga Saul ang ngalan. Apan gialisdan ang iyang ngalan ug Pablo pagkahuman siya makaila kang Jesus.

Seba

Adtong una pa kaayo nga panahon, ang Seba usa ka katilingban o rehiyon nga makita dapit sa habagatang Arabia.

Ang Seba nahimutang duol sa gitawag karon nga Yemen o Ethiopia, mga 1200 ka tuig sa wala pa gipanganak si Cristo hangtod sa 275 ka tuig sukad natawo si Cristo.
Ang mga nagpuyo didto tingali mga kaliwat ni Ham.
Ang Rayna sa Seba nibista kang Haring Solomon niadtong nakadungog siya sa kabantog sa iyang mga bahandi ug kaalam.
Aduna say pipila ka lalaki nga "Seba" ang mga ngalan sa Daang Kasabotan.

Secem

Ang Secem usa ka lungsod sa Canaan nga makita mga 40 ka milya sa amihanan sa Jerusalem. Secem sad ang ngalan sa usa ka lalaki sa Daang Kasabotan.

Didto sa Secem nagpuyo si Jacob human siya makig-uli sa iyang igsoon nga si Esau.
Nipalit ug yuta si Jacob gikan sa mga anak ni Hamor sa Secem, nga kadugayan nahimong yuta nga lubnganan ug diin gilubong si Jacob sa iyang mga anak.

Sedechias

Si Sedechias ang ulahing hari sa Juda (sa 597-587 nga mga tuig unapa natawo si Cristo). Aduna say pipila ka mga lalaki nga Sedechias ang mga ngalan sa Daang Kasabotan.

Baynte anyos ang edad ni Haring Sedechias adtong nakuha niya ang trono, paghuman gipa-uli ni Nabucodonozo ang kadaghanan sa mga harianong mga tawo ngadto sa Babilon.
Mikonsulta si Sedechias kang Jerenias ug kang Eziquel, apan dili siya maayo nga pangulo.
Nabihag siya paghuman sa paglikos sa Jerusalem ug gidala ngadto sa hari sa Babilon ug gisilotan pinaagi sa pagtanaw sa pagpatay sa iyang mga anak nga mga lalaki, ug paghuman niadto gibuta siya.

Sem

Si Sem usa sa tulo ka anak ni Noe nga nikuyog niya didto sa arka kaniadtong lunop sa tibuok kalibotan nga gihulagway sa libro sa Genesis.

Si Sem mao ang amahan sa grupo sa mga tawo nga gitawag nga "Semitic" sa Ingles nga kadugayan nahimo nga nasod sa Israel.
Gitala sa Biblia nga ang gitas-on sa kinabuhi ni Sem hapit moabot ug 600 ka tuig.

Senakerib

Si Senakerib usa ka gamhanang hari sa Asiria nga maoy hinungdan nga ang Neniva nahimong mauswagon ug importante nga siyudad.

Ilado si Haring Senakerib tungod sa iyang mga paggubat batok sa Babilonia ug sa gingharian sa Juda.
Mapahitas-on siya kaayo nga hari ug iyang gitamay si Yahweh.
Gisulong ni Senakerib ang Jerusalem sa panahon nila Haring Ezequias ug propetang Isaias.
Gilaglag ni Yahweh ang kasundalohan ni Senakerib.
Natala ang ubang mga panghitabo sa iyang paghari sa mga libro sa Daang Kasabotan nga Mga Hari ug Cronicas.

Set

Si Set mao ang ikatulo nga anak nila Adan ug Eva nga gihisgotan sa Biblia.

Niingon si Eva nga si Set ang gihatag kaniya nga puli kang Abel nga gipatay sa iyang igsoon nga si Cain.
Si Set mao ang kagikan ni Noe ug sa tanan nga nabuhi sukad kaniadto.
Ang mga kaliwat ni Set mao ang unang giingon nga "misangpit sa ngalan sa Ginoo."

Sharon, Patag sa Sharon

Sharon ang ngalan sa patag ug tabunok nga yuta subay sa baybayon sa Dagat sa Mediteraneo, sa habagatan sa Bukid sa Carmel. Nailhan sad kini nga "Patag sa Sharon."

Pipila ka mga siyudad nga gihisgotan sa Biblia ang makita sa Patag sa Sharon, apil ang Jopa, Lida, ug Cesarea.
Pwede kini hubaron nga "ang patag nga gitawag nga Sharon" o "Patag sa Sharon."
Ang mga tawo nga nagpuyo sa rehiyon sa Sharon gitawag nga mga "Sharonihanon."

Si Maria nga igsoon ni Marta

Si Maria, babaye nga gikan sa Betania nga misunod kang Jesus.

Si Maria adunay igsoon nga babaye nga si Marta ug igsoon nga lalaki nga si Lazaro nga misunod sad kang Jesus.
Usa ka panahon o higayon gidayeg ni Jesus si Maria sa pagpili niya nga maminaw kaniya kaysa mahasol sa pag-andam ug pagkaon alang kaniya.
Usa ka panahon sa dihang si Jesus mikaon sa Betania, gidihugan siya ni Maria ug mahal kaayo nga pahumot sa iyang mga tiil aron simbahon siya. Gidayeg siya ni Jesus sa pagbuhat niini.

Sidon, mga taga-Sidon

Si Sidon mao ang kamagulangang anak nga lalaki ni Canaan. Aduna say siyudad nga gitawag ug Sidon didto sa Canaan.

Ang siyudad sa Sidon nahimutang sa baybayon sa Dagat sa Mediteraneo nga parte sa nasod nga karon mao ang Lebanon.
Ang mga taga-Sidon usa ka grupo sa tawo nga nagpuyo sa karaan nga Sidon ug sa mga lugar nga nagpalibot niini. Mga Gentil kini nga mga tawo.
Sa Bibliya, ang Sidon adunay kalabotan sa siyudad sa Tira. Ilado kining duha ka siyudad sa ilang bahandi ug sa makasasala nga batasan sa ilang mga katawhan.

Silas, Silvanus

Si Silas mao ang pangulo sa mga tumutuo sa Jerusalem.

Gipili sa iglesia sa Jerusalem si Silas nga mouban nila Pablo ug Barnabas ngadto sa siyudad sa Antioquia.
Kadugayan, mibyahe si Silas uban ni Pablo ngadto sa ubang mga siyudad aron tudluan ang mga tawo mahitungod kang Jesus.
Sila Pablo ug Silas gipriso sa siyudad sa Filipos. Nisalig sila sa Dios ug nag-awit ug mga pagdayeg kaniya samtang tua sila didto sa prisohan. Gipagawas sila sa Dios gikan sa prisohan ug gigamit sila aron maluwas ang tigbantay sa prisohan.

Silo

Ang Silo usa ka giparilan nga siyudad nga Canaanhon nga gibuntog sa mga Israelita ilawom sa pagpangulo ni Josue.

Ang siyudad nga Silo nahimutang sa kasadpan sa Suba sa Jordan ug amihanan-sidlakan sa siyudad sa Betel.
Niadtong panahon nga gipangulohan ni Josue ang Israel, ang siyudad sa Silo usa ka lugar diin magtagbo ang mga katawhan sa Israel.
Ang dose ka tribo sa Israel nagtagbo didto sa Silo aron mamati kang Josue nga nagsulti kanila kung asa nga bahin sa yuta sa Canaan ang gihatag kanila.
Sa wala pa natukod ang bisan unsang templo sa Jerusalem, ang Silo mao ang lugar nga adtuan sa mga Israelita aron maghalad sa Dios.
Gidala si Samuel ngadto sa Silo sa iyang inahan nga si Hana niadtong batang lalaki pa siya aron ipahinungod siya sa Ginoo. Nagpabilin siya didto uban ang pari nga si Eli aron bansayon sa pag-alagad sa Ginoo.

Simei

Adunay pipila ka mga lalaki sa Daang Kasabotan nga Simei ang mga ngalan.

Si Simei nga anak ni Gera usa ka Benjamihanon nga nagtunglo ug nagbato kang Haring David niadtong miikyas si David sa Jerusalem ug sa iyang anak nga si Absalom.
Pipila sa mga lalaki nga Simei ang ngalan sa Daang Kasabotan nag-alagad ingon nga mga Levihanong pari.

Simeon

Sa Biblia, adunay pipila ka lalaki nga Simeon ang ilang ngalan.

Sa Daang Kasabotan, ang ikaduhang anak nga lalaki ni Jacob (Israel) ug Lea ginganlan ug Simeon. Ang iyang mga kaliwat nahimong usa sa dose ka tribo sa Israel.
Ang tribo ni Simeon mao ang nagpuyo sa kinahabagtan nga teritoryo sa yutang gisaad nga Canaan, usa sa mga dapit nga apil sa mana ni Juda.
Sa Bag-ong Kasabotan, usa ka diosnon nga lalaki nga ginganlag Simeon ang didto sa templo sa Jerusalem niadtong gidala ni Jose ug Maria ang batang gamay nga si Jesus aron ipahinungod siya sa Dios. Gipanalanginan ni Simeon si Jesus ug nagdayeg siya sa Dios tungod kay naghatag siya ug Mesiyas nga mahimong Manluluwas sa tanang katawhan.
Aron maklaro nga lainlain kini nga mga Simeon, ang ubang mga maghuhubad lainlain ang ilang pag-ispeling sa ilang mga ngalan.

Simon nga Patriota

Si Simon nga Patriota usa sa mga dose ka disipulo nga suod kaayo kang Jesus.

Gamay lang ang nahibaloan mahitungod kang Simon nga Patriota. Gihisgotan siya sa tulo ka higayon sa mga nakalista nga mga disipulo ni Jesus.
Usa si Simon sa Onse nga nagtapok pagkahuman nga misaka si Jesus balik sa langit.
Ang uban naghunahuna nga ang pulong nga "Patriota" nagpasabot nga si Simon membro sa "mga Patriota" nga usa ka partidong relihiyoso sa mga Judio. Kini nga partido dasig kaayo sa ilang pagsuporta sa pagpadayon sa Balaod ni Moises ug mirebelde sila sa gobyernong Romano.
Ang uban naghunahuna nga ang pulong nga Patriota naghulagway lang sa relihiyosong kadasig ni Simon.

Sinai, Bukid sa Sinai

Sinai ang ngalan sa bukid nga tingali nahimutang sa habagatan nga bahin sa gitawag karon nga Peninsula sa Sinai.

Ang mga Israelita miagi sa Bukid sa Sinai samtang nagbyahe sila gikan sa Ehipto ngadto sa Gisaad nga Yuta.
Ang Bukid sa Sinai kabahin sa usa ka dako ug batohon nga disyerto.
Gihatag sa Dios kang Moises ang Napulo ka Sugo didto sa Bukid sa Sinai.

Sinar

Ang Sinar nagpasabot nga "nasod sa duha ka suba" ug mao kini ang ngalan sa usa ka patag o rehiyon sa habagatang Mesopotamia.

Kadugayan nailhan ang Sinar nga Caldea unya Babilonia.
Ang siyudad sa Babel tingali ang labing ilado nga siyudad sa Sinar diin ang mga karaang tawo nga nagpuyo didto nagtukod ug taas nga torre.
Si Abraham gikan sa siyudad sa Ur niini nga rehiyon nga gitawag kaniadtong panahon nga Caldea.

Siyudad ni David

Ang "Siyudad ni David" lain kini nga ngalan sa Jerusalem ug sa Betlehem.

Sa Jerusalem nagpuyo si David samtang gamando siya sa Israel.
Sa Betlehem gipanganak si David.

Sodom

Ang Sodom usa ka siyudad sa habagatang bahin sa Canaan diin nagpuyo ang pag-umangkon ni Abraham nga si Lot uban sa iyang asawa ug mga anak.

Ang yuta sa rehiyon nga nagpalibot sa Sodom maayo ang pagpatubig ug tabunok, mao nga didto gipili ni Lot nga magpuyo niadtong una siyang miabot sa Canaan.
Ang eksakto nga nahimutangan niini nga siyudad wala mahibaloi tungod kay hingpit nga gilaglag sa Dios ang Sodom ug ang silingan niini nga siyudad nga Gomora ingon nga silot sa Dios sa mga dautang butang nga gihimo sa mga tawo didto.
Ang labing daotang sala nga gibuhat sa mga tawo sa Sodom ug Gomora mao ang pakighilawas sa isig ka lalaki o babaye.

Sofonias

Si Sofonias ngalan sa pipila ka mga lalaki sa Daang Kasabotan, apil ang usa ka pari ug propeta. Ang Daang Kasabotan sa libro ni propeta Sofonias naglakip sa iyang mga propesiya.

Si propeta Sofonias nagpuyo sa Jerusalem ug nagpropesiya sa paghari ni Josias, hari sa Juda.
Gibadlong ni Sofonias ang mga tawo sa ilang pagsimba sa diosdiosan.

Solomon, Salomon

Si Solomon usa sa mga anak nga lalaki ni Haring David. Ang iyang inahan mao si Batseba.

Niadtong nahimong hari si Solomon, giingnan siya sa Dios nga mangayo ug bisan unsa nga iyang gusto. Mao nga si Solomon nangayo ug kaalam aron patas ug sakto niya nga mamandoan ang mga katawhan. Nahimuot ang Dios sa hangyo ni Solomon ug gihatagan siya sa kaalam ug daghang bahandi.
Gitukod ni Solomon ang templo alang sa Dios sa Jerusalem nga giplano nga itukod sa iyang amahan nga si David.
Bisan nga maalam nga nagmando si Solomon sa unang mga tuig nga naghari siya, kadugayan sayop siya nga nagminyo ug daghan kaayong langyaw nga mga babaye ug nagsugod siya ug simba sa ilang mga diosdiosan.
Tungod sa dili pagkamatinud-anon ni Solomon, pagkahuman niya mamatay, gitunga sa Dios ang mga Israelita ngadto sa duha ka gingharian: ang Israel ug ang Juda. Kini nga mga gingharian kanunay nakig-away batok sa usa'g usa.

Suba sa Jordan

Ang Suba sa Jordan midagayday gikan sa amihanan paingon sa habagatan, ug maoy sidlakan nga utlanan sa lugar nga gitawag ug Canaan.

Karon, ang Suba sa Jordan nagbahin sa Israel sa kasadpan ug Jordan sa sidlakan.
Ang Suba sa Jordan midagayday sa dagat sa Galileo ug mihinong sa Patay nga Dagat.
Sa dihang gidala ni Josue ang Israel sa Canaan, kinahanglan nila motabok sa suba sa Jordan bisan nagbaha kini ug lalom kaayo. Tungod kay lalom kaayo ug lisod sa pagtabok, milagro nga gipahunong sa Dios ang tubig sa pagdagayday aron makatabok sila.

Suba sa Nilo, Suba sa Ehipto

Ang Nilo usa ka taas ug lapad nga suba sa amihanan-sidlakang Africa. Ilado gyud kini siya ingon nga kinadak-ang suba sa Ehipto.

Ang Suba sa Nilo midagayday sa Ehipto ug miawas ngadto sa Dagat sa Mediteraneo.
Maayo ang pagtubo sa mga pananom nga makaon sa tabunok nga walog niini.
Kadaghanan sa mga Ehiptohanon nagpuyo duol sa Suba sa Nilo tungod kay importante kini nga kakuhaan ug tubig ug tanamang pagkaon.
Adtong batang gamay pa si Moises, gibutang siya sa usa ka basket didto sa katamboan sa Nilo.

Sucot

Ang Sucot ngalan sa duha ka mga siyudad sa Daang Kasabotan. Ang pulong nga "sucot" (o "sukkoth") nagpasabot nga "puloy-anan."

Ang unang siyudad nga gitawag Sucot makita sa sidlakang kilid sa Suba sa Jordan.
Nagpuyo si Jacob sa Sucot, kauban ang iyang pamilya ug mga panon sa mananap diin nga nagtukod siya ug mga puloy-anan nila.
Kadugayan sa paglabay sa gatusan ka mga tuig, si Gidion ug ang iyang gikapoy nga mga tawo mihunong sa Sucot samtang gigukod nila ang mga Midanianhon, apan ang mga tawo didto wala gyud mohatag sa bisan unsa nga pagkaon kanila.
Ang ika-duha nga Sucot makita sa amihanang utlanan sa Ehipto ug usa sa mga lugar diin mihunong ang mga Israelita human sa ilang pagtabok sa Dagat nga pula sa ilang pag-ikyas gikan sa ilang pagkaulipon sa Ehipto.

Syria

Ang Syria mao ang nasod nga makita sa amihanan-sidlakan sa Israel. Sa panahon sa Bag-ong Kasabotan, probinsiya kini nga gimanduan sa Imperyo sa Roma.

Sa panahon sa Daang Kasabotan, ang mga taga-Syria kusgan nga mga militar nga kaaway sa mga Israelita.
Si Naaman usa ka komander sa kasundalohan sa mga taga-Asiria nga naayo sa sanla pinaagi kang propeta Eliseo.
Ang kadaghanan nga nagpuyo sa Syria mao ang mga kaliwat ni Aram, nga kaliwat ni Sem nga anak nga lalaki ni Noe.
Ang Damasco nga kapital sa Syria kasagarang gihisgutan sa Biblia.
Si Saul miadto sa siyudad sa Damasco nga nagplano nga lutuson ang mga Kristohanon didto, apan gipugngan siya ni Jesus.

Tamar

Ang Tamar ngalan sa pipila ka mga babaye sa Daang Kasabotan. Kini sad ang ngalan sa lugar nga gihisgutan sa libro nga Ezequiel.

Si Tamar mao ang umagad nga babaye ni Juda. Gipanganak niya si Peres nga katigulangan ni Jesu Cristo.
Ang usa sa mga anak nga babaye ni David Tamar ang ngalan; ang iyang igsoon sa amahan nga si Amnon gilugos siya ug gipasagdan siya.

Tarsis

Tarsis ang ngalan sa apo nga lalaki ni Japet, ug si Japet anak nga lalaki ni Noe.

Sa Daang Kasabotan si propeta Jonas miikyas sa mando sa Dios pinaagi sa iyang pagsakay sa barko nga padulong sa Tarsis.
Ang Tarsis mao sad ang ngalan sa usa ka pantalan nga naa sa usa sa mga siyudad sa Biblia, apan wala mahibaw-i kung asa dapit kini makita. Ang uban naghunahuna nga nagtumong kini sa gitawag sa Ingles nga Carthage o ubang lugar sa siyudad sa Fenecia nga may pagkalayo sa Israel.
Kaniadtong giingnan sa Dios si Jonas nga moadto sa Neniva, miadto hinuon siya sa Jopa ug misakay ug barko nga molayag paingon sa Tarsis.
Si Haring Solomon adunay negosyo sa Tarsis nga hilabihan ka mauswagon nga siyudad, sumala sa mga bililhon nga mga produkto nga gidala aron ibaligya o ibaylo didto.

Tarso

Ang Tarso usa ka karaan ug mauswagon nga siyudad nga nahimutang sa probinsiya sa Roma nga Celicia nga anaa karon sa habagatan nga bahin sa sentro sa Turkey.

Tungod kay makita kini subay sa dako nga suba ug duol kini sa kabaybayonan sa Dagat sa Mediteraneo, nahimo kini nga usa sa mga importanteng rota sa negosyo.
Sa usa ka bahin sa kasaysayan nailhan kini nga kapital nga siyudad sa Celicia.
Ang Tarso mao ang lugar diin natawo si apostol Pablo.

tawo sa Dios

Ang sumbingay nga "tawo sa Dios" matinahuron kini nga paagi sa pagtumong sa propeta ni Yahweh.

Titulo kini sa pagtahod nga gihatag sa daghan nga mga propeta sa Daang Kasabotan.
Pwede sad kini hubaron nga "tawo nga iya sa Dios" o "tawo nga gipili sa Dios" o "tawo nga nag-alagad sa Dios."

Tera

Si Tera mao ang kaliwat ni Shem nga anak nga lalaki ni Noe. Siya ang amahan ni Abram, Nahor ug Haran.

Gibiyaan ni Tera ang iyang balay sa Ur aron moadto sa Canaan kauban ang iyang anak nga lalaki nga si Abram, ug si Lot nga pag-umangkon ni Abram, ug ang asawa ni Abram nga si Sarai.
Sa pag-adto nila sa Canaan, nagpuyo silag kadali sa siyudad didto sa Haran sa Mesopotamia. Namatay si Tera sa Haran sa edad nga 205.

Tesalonica, taga-Tesalonica

Sa mga panahon sa Bag-ong Kasabotan, Ang Tesalonica mao ang kapital nga siyudad sa Masedonia sa karaan nga Imperyo sa Roma. Ang mga tawo nga nagpuyo niini nga siyudad gitawag nga mga "taga-Tesalonica."

Ang siyudad sa Tesalonica usa sa importante nga pantalan ug naa sad sa dako nga taas nga dalan nga konektado sa Roma padulong sa uban pang imperyo sa Roma hangtod sa sidlakan.
Si Pablo, kauban si Silas ug si Timoteo, miduaw sa Tesalonica sa iyang ikaduha nga pagbiahe ingon nga misyonero ug sama nga resulta niini, usa ka mauswagon nga Iglesia ang natukod didto. Kadugayan, miduaw si Pablo sa siyudad sa iyang ikatulo nga pagbiahe ingon nga misyonero.
Nagsulat si Pablo ug duha ka mga sulat sa mga Kristuhanon sa Tesalonica. Kining mga sulat nga 1 Mga Taga-Tesalonica ug 2 Mga taga-Tesalonica, naapil sa Bag-ong Kasabotan.

Timoteo

Usa ka batan-on nga lalaki si Timoteo nga gikan sa Listra nga nahimong tumutuo kang Cristo nga resulta sa ministeryo ni Pablo sa iyang lungsod. Kadugayan miuban siya kang Pablo sa pipila ka biyahe ni Pablo isip misyonero ug mitabang siya sa pagpalambo sa mga grupo sa bag-ong mga tumutuo.

Mga Judio ang iyang lola nga si Lois ug ang iyang inahan nga si Eunice ug mga tumutuo kang Cristo, apan ang iyang amahan usa ka Griego.
Tungod kay Judio ang inahan ni Timoteo, gituli siya ni Pablo aron makig-uban ug makapangalagad siya sa mga Judio nga dili makapasakit kanila.
Ang mga pangulo sa iglesia ug si Pablo pormal nga nagpili kang Timoteo alang sa pagpangalagad pinaagi sa pagpandong sa ilang mga kamot ug paga-ampo kaniya
Duha ka libro sa Bag-ong Kasabotan ( I Timoteo ug II Timoteo) ang gisulat ni Pablo nga naghatag ug giya kang Timoeto isip batan-on nga pangulo sa lokal nga mga iIglesia.

Tiquico

Si Tiquico usa sa kauban ni Pablo sa pagsangyaw sa maayong balita.

Giubanan ni Tiquico si Pablo maka-usa sa iyang mga lakaw isip misyonero sa Asya.
Gihulagway siya ni Pablo nga "minahal" ug "matinumanon."
Gidala ni Tiquico ang mga sulat ni Pablo didto sa Efeso ug Colose.

Tiro

Ang Tiro usa ka karaan nga siyudad sa Canaan dapit sa baybayon sa Dagat sa Mediteraneo nga karon mao ang nasod sa Lebanon. Ang kabahin sad niini nga siyudad naa nahimutang sa isla, mga usa ka kilometro gikan sa baybayon.

Anaa na ang siyudad sa Tiro sa wala pa ang mga Israelita mibalhin ngadto sa Canaan. Kini usa ka siyudad sa Gentil.
Tungod sa iyang lokasyon ug mahinungdanon nga natural nga kakuhaan, ang siyudad sa Tiro nagmalampuson sa pagpatigayon ug adunahan kaayo.
Ang mga tawo sa Tiro nabantog nga nagkinabuhi nga imoral.
Ang Tiro usahay giisip nga mao ang karaang siyudad sa Sidon.

Tirsa

Importante nga siyudad ang Tirsa sa Canaan ug sa kadugayan nahimo nga usa sa temporaryong kapital nga siyudad sa amihanan nga gingharian sa Israel.

Ang siyudad nga Tirsa nahimutang sa rehiyon nga gipuy-an sa tribu ni Manase. Gibanabana nga ang Tirsa mga 10 ka milyas sa amihanan sa siyudad sa Siquem.
Ngalan sad ang Tirsa sa usa sa mga apo nga babaye ni Manase nga nangayo ug mana sa yuta kay wala man siyay igsoon nga lalaki nga magmana niini, sumala sa ilang kultura.

Tito

Pangulo sa usa sa mga unang iglesia si Tito nga tinun-an ni apostol Pablo.

Gitahasan si Tito ug trabaho sa pagpili ug mga pangulo sa iglesia sa Creta.
Usa lang ka libro sa Bag-ong Kasabotan ang sulat ni Pablo alang kang Tito.
Isip Gentil nga pangulo sa iglesia, dili kinahanglan nga tulion si Tito.

Tomas

Si Tomas usa sa dose ka mga tawo nga gipili ni Jesus nga mahimo niya nga mga disipolo (gitawag sad nga apostoles).

Nailhan sad si Tomas sa ngalan nga "Didymos", pulong nga nagpasabot “kaluha.”
Inila si Tomas sa iyang giingon nga dili siya motuo nga si Jesus nabuhi pag-usab hangtod nga makita niya ug mahikap ang mga dapit nga diin si Jesus nasamaran.
Si Tomas sad ang nangutana kang Jesus sa pagpatin-aw kung unsaon man pagkahibalo sa dalan paingon sa Amahan.

Troas

Ang siyudad sa Troas usa ka pantalan nga nahimutang sa amihanang-kasadpan nga baybayon sa karaang Roma sa probinsya sa Asya.

Tulo ka beses nibisita si Pablo sa Troas sa iyang pagbiyahe isip misyonero.
Sa usa ka higayon, nagwali si Pablo hangtod tunga-tungang gabii ug adunay batan-on nga lalaki nga Euticu ang ngalan nga naglingkod sa abli nga bintana unya nakatulog ug nahulog ug namatay. Pinaagi sa gahum sa Dios, gibuhi ni Pablo pag-usab kini nga batan-ong lalaki.
Niadtong didto si Pablo sa Roma gihangyo niya si Timoteo sa pagdala sa iyang nilokot nga mga basahon ug sa iyang kupo nga iyang gibilin sa Troas.

Tubal

Si Tubal anak ni Japet nga anak ni Noe.

Tubal sad ang ngalan sa grupo sa mga tawo nga nahisgutan ni Isaias ug Ezequel.
Lahi kini siya nga tawo kang Tubal-Cain nga anak ni Lamec.

Ur

Importante nga siyudad ang Ur nga duol sa suba sa Euprates sa karaan nga rehiyon sa Caldea, nahimutang kini sa lugar nga gitawag nga nasod sa Iraq karon.

Gikan sa siyudad sa Ur si Abraham ug didto gitawag siya sa Dios aron mobiya sa Ur ug moadto sa lugar sa Canaan.
Si Haran nga igsoon ni Abraham ug amahan ni Lot, namatay sa Ur. Kini siguro ang hinungdan ug naka impluwensya kang Lot sa pag-uban kang Abraham sa dihang mibiya siya sa Ur.

Urias

Si Urias usa ka matarong nga tawo ug usa sa labing maayo nga mga sundalo ni Haring David.

Si Urias adunay asawa nga maanyag kaayo nga ang ngalan Batseba.
Nakahimo ug panapaw si David sa asawa ni Urias ug gimabdos niya ang anak ni David.
Gipapatay ni David si Urias sa gubat aron matabunan ang iyang sala. Giminyoan ni David si Batseba.

Usias

Mga 800 ka tuig sa wala pa gipanganak si Cristo, nahimong hari si Usias sa Juda sa edad nga 16 ug naghari sa 52 ka tuig sa Jerusalem. Talagsaon lang kini nga kadugayon sa usa ka hari nga naghari. Si Usias nailhan sad sa ngalan nga "Azarias."

Ilado si Haring Usias sa iyang organisado ug hanas nga mga sundalo. Aduna siyay gitukod nga tore nga nagpanalipod sa siyudad ug aduna kini pinasahi nga mga hinagiban nga panggubat diin maglambuyog sa mga pana ug dagkong mga bato.
Hangtod nga gapadayon si Usias sa pag-alagad sa Dios, nagmalampuson siya. Apan sa katapusan sa iyang paghari nagmapahitas-on siya ug wala mituman sa Ginoo kay nagsunog ug insenso sa templo, nga pari lang unta ang mobuhat.
Tungod niini nga sala, nasakit si Usias ug sangla ug kinahanglan ibulag sa ubang mga tawo hangtod sa katapusan sa iyang paghari.

Vasti

Sa Daang Kasabotan sa libro nga Ester, si Vasti asawa ni Ahasueru nga hari sa Persia.

Gisalikway nga rayna si Vasti niadtong mibalibad siya sa pagtuman sa gimando ni Haring Ahasueru nga moadto sa pinasahi nga panagtigom sa panihapon ug ipakita ang iyang kaanyag sa hubog nga mga bisita ni Haring Ahasueru.
Tungod niini, nangita si Haring Ahasueru ug bag-ong rayna ug si Ester ang napili nga bag-o niyang asawa.

Zabulun

Si Zabulun ang ulahi nga anak ni Jacob ug Lea ug ngalan sad sa usa sa dose ka mga tribu sa Israel.

Ang Israelitang tribu sa Zabulun gihatagan ug yuta kasadpan sa Patay nga Dagat.
Usahay gigamit ang ngalan nga nagtumong sa lugar nga diin kini nga tribu sa Israelita namuyo.
Ang Zebulun nagpasabot nga, "dinayeg."

Zacarias

Usa ka Judio nga pari si Zacarias nga mao ang amahan ni Juan Bautista.

Naghigugma si Zacarias sa Dios ug mituman kaniya.
Sa daghang mga katuigan si Zacarias ug ang iyang asawa nga si Elisabet nag-ampo pag-ayo nga magkaanak, apan wala sila magkaanak. Apan sa dihang tigulang na kaayo sila, gitubag sa Dios ang ilang mga pag-ampo ug naghatag kanila ug anak nga lalaki.
Nagtagna si Zacarias nga ang iyang anak nga si Juan mahimong propeta nga magpahibalo ug mag-andam sa agianan sa Mesias.

Zacarias (Sa Daang kasabotan)

Daghang nagkalainlain nga mga lalaki sa Daang Kasabotan ang ginganlan ug Zacarias. Ang labing mahinungdanon mao :

Ang labing inila nga magbabantay sa ganghaan sa templo adtong panahon ni David (1 Cronicas 26:2,14).
Ang anak ni Haring Josafat nga gipatay sa iyang igsoon nga si Jehoram (2 Cronicas 21:2).
Ang pari nga gibato sa mga tawo sa dihang sila gibadlong niya sa ilang pagsimba sa diosdiosan. (2 Cronicas 24:20).
Ang hari sa Israel nga gipatay unom lang kabulan sa iyang paghari (2 Mga Hari 14:29).
Ang propeta nga nagtagna adtong naghari si Haring Darius I sa Persia. Ang iyang pagtagna nag-awhag sa mga mibalik nga mga binihag sa pagtukod pag-usab sa balay sa Ginoo. Nabuhi sad uban ni Esdras, Nehemias, Zerubabel ug si propeta Haggai.

Zaqueo

Usa ka tigkolekta ug buhis si Zaqueo nga gikan sa Jerico ug mikatkat sa kahoy aron makakita kang Jesus.

Hingpit nga nausab si Zaqueo niadtong mituo siya kang Jesus.
Misaad siya nga ihatag sa mga kabos ang katunga sa iyang bahandi.
Misaad sad siya nga iyang bayaran pagbalik ang mga tawo makaupat sa kantidad nga sobra niyang gisukotan ug mga buhis.

Zebedeo

Usa ka mangingisda si Zebedeo nga taga Galilea. Ang iyang mga anak nga sila Santiago ug Juan nagtrabaho uban kaniya. Unya gibiyaan nila ang ilang trabaho ug nahimong duha sa mga apostol

Zerubabel

Ang Zerubabel ngalan sa duha ka mga lalaki sa Daang Kasabotan.

Usa kanila kaliwat ni Jehoiakim ug Zedekiah.
Ang lain nga Zerubabel anak ni Shealtiel nga pangulo sa tribu sa Juda sa panahon sa pagbalik sa mga Judio gikan sa pagkabinihag sa Babylonia.
Kini nga Zerubabel nagpuyo sa panahon nga si Cyrus hari sa Persia nga nagpagawas sa mga Israelita gikan sa pagkabinihag sa Babilon.
Si Zerubabel ug ang kinatas-ang pari nga si Josue ang pipila sa mga mitabang sa pagtukod ug balik sa templo ug altar sa Dios.
Si Zerubabel nabuhi sad uban ni Esdras ug Nehemias.

Zoar

Sa Daang Kasabotan ang Zoar usa ka gamay nga siyudad nga diin si Lot mikalagiw niadtong giguba sa Dios ang Sodom ug Gomora.

Ang karaan nga ipasabot sa Zoar kay gamay.
Gihunahuna sa uban nga ang Zoar nahimutang sa habagatang bahin sa Patay nga Dagat.