¹ Fù jìrɛ̂mun kwɔ́ɔn, Yesu ki dénno Galile nunkârbrê-sɔ́ɔɔ̂ kɛɛl máâ mɔ, yì ri mùmun fɛ́ɛŋn dé Tiberiyadi nunkârbrê-sɔ́ɔ. ² Jùmɔ̂ kɛ̀l sɔ́ɔ dyàn ki dukú kpé Yesu ta, bóló ɔ bo yì r'àn shɔ́gbɔ tofyɛɛ̀ɛ̂ ŋmɔ́nɲɛ̀n láaŋrê kpɛ́lnjafɔn. ³ Yesu k'à káalî dúno án kɛɛln-bisháɛ̀ŋɛ̂ wɔ́se, yì ki dénno ɲínɛ́ɛnké mímí. ⁴ Fù b'à ŋmɔ́nɲɛ̀n à Yawutuìî ǹ A-Be-Jirea-Fu-Ta wúwɔ́ɔŋɔ̂ shùnjàmun. ⁵ Yesu k'á ɲáa ɲɛn, ki jùmɔ̂ tyɛɛ́ŋ sɔ́ɔ blakún ŋmɔ́n àkun tɛ̀ŋn fɔŋn, k'à wú Filipu se dé: «Ŋmɛ́ɛn bè lemɔ́n sɔŋn fù ŋmɔ́nbɛ̂ fɛ́ɛŋn, nɔkɔ́ŋl à jimiìî ki le ŋmɔ́n di?» ⁶ Yesu ri fù lóon ín nɔkɔ́ŋl k'á búr Filipu tɔŋn, ta, à r'án klɛ fù ri shi ín. ⁷ Filipu k'àn gbukɛlî mɔli dé: «À ta kpɛ̂ŋl tɔŋnbin* kpíníinkúur ɔ (200) sɔ̀ŋn won-myɛ̂l kwó, fù wo bóló ɲukwó hìn yì byéen byéenî to bo. ⁸ Simɔn Piyɛri srɔ́ɔ Andere mun k'àn kɛɛln-bisháaŋn má ɔ, fù k'à wú à se dé: ⁹ «Jɔɔn dyàn fɔn won-myɛ̂l kur mɔ́n kwɛŋl nì yɛ́ɛŋn mɔ́n níin b'à se; fù ri myɛ́n ɲukwó hìn àni jimin tyɛɛ́ŋ sɔ́ɔɔ̂ to?» ¹⁰ Yesu k'à wú dé: «Yíi w'à wú à jimiìî se dé yì wo ɲínɛ́ɛn.» Fù tíkɛ́lî mɔ shɛŋn tyɛɛ́ŋ sɔ́ɔ ri tɛ̀ŋnɛ̀n ín. Fù kpɛŋnî ta yì ki ɲínɛ́ɛn ɲínɛ́ɛnè. À jùmɔ̂ɔ̂ mɔ à jɛɛ̂ ki ble-kwɛŋl ɔ ín. ¹¹ Yesu k'à won-myɛ̂l kuùrî gbɔ̀n, ki fulóo tè Jɔnɔsɔ to, ki lú à jimiìî to, ki saaŋ máno à yɛ́ɛ̀ŋɛ̂ gbɔjìr. À jir byéen byéenî nɔkɔŋl k'á fù nin fɔŋn ŋmɔ́n á tìyà fá to. ¹² À jimiìî ywár kpɛŋn ta, Yesu k'à wú án kɛɛln-bisháɛ̀ŋɛ̂ se dé: «Yíi w'à won-myɛ̂l fùnkùrn búur tɛ̀ŋnmɛ́ɛ̀ɛ̂ kúr nɔkɔ́ŋl bóló be nìná bo.» ¹³ Yì k'à won-myɛ̂l fùnkùrn búur tɛ̀ŋnmɛ́ɛ̀ɛ̂ kúr kà ɲɛ fú-níin, à jimiìî ywârmun kwɔ́ɔn. ¹⁴ À jimiìî ki fù shɔ́gbɔ tofyɛɛ̀ɛ̂ ŋmɔ́n kpɛŋn ta à wú dé: «Hlɔ ta, tɔ́ŋrɔnî mun bla gbɔ ri lóon díryɔ́ŋ mɔ, fù k'àni jɔɔ̂ rɔ.» ¹⁵ Yesu r'à hlɔ̀ dé yì b'àkun jabɛ̂ faŋ ta, yì k'à nɔ kìyɛŋntɔn jìr, k'á sukúr li yì fur k'à káalî sɛjà dúno tɛŋnkúnè á byéen mímí. ¹⁶ Ye joɛl yɛŋn se Yesu ǹ kɛɛln-bisháɛ̀ŋɛ̂ ki kyɛlno à nun kárbrê-sɔ́ɔɔ̂ kpra, ¹⁷ yì ki dé kúrn dyàn mɔ, yì k'á ŋmeljìr Kapɛrɛnayimu dyɛɛ̂ bén se. Fù gbâr ye wóon bwàrmun ɔ ín Yesu wo bɛ̀ lò kɛŋn yì to bo. ¹⁸ Sɔŋn tokpâr sɔ́ɔ dyàn ki fé, à nunî ki bân. ¹⁹ Yì mùfɔn kilomɛtiri mɔ́n kwɛŋl kúur tú à nunî ta, yì ki dyàn kɛ́lkún ŋmɔ́n à nunî ta, à b'á sukúr blaàn à kúrnî to, yàn k'à kɛɛln-bisháɛ̀ŋɛ̂ jàè. ²⁰ Kɛ̀ Yesu k'à wú yì se dé: «Yíi bè yàntú bo, mún ɔ.» ²¹ Yì r'à se yì k'à gbɔ̀n ín à kúrnî mɔ. Kɛ̀ ɲáa toflì tokyɛ̂ tyé mɔ, yì k'á byéen ŋmɔ́nè à nun kwon yɛŋn ta, yì kɔ́ɔŋn fɔŋnî mɔ. ²² Fù wóontɛ̂lî mɔ, jùmɔ̂ɔ̂ mun ni tɛ̀ŋn ta à nun kârbrê-sɔ́ɔɔ̂ kɛɛl máâ mɔ, fɛ̀ r'à hlɔ̀ ín dé kúrn mɔ́n byéen tɛ̀ŋnɛ̀n má ín, fù tíkɛ́lî mɔ fù ye joɛl yɛŋnî se. Yì b'à shi dé Yesu wo déɲɛ̀n án kɛɛln-bisháɛ̀ŋɛ̂ wɔ́se yì kɔ́ŋnfɔn à mɔ bo. Kɛ̀ à kɛɛln-bisháɛ̀ŋɛ̂ byéen ɔ má ín. ²³ Kɛ̀ gbâr dyàn tyé mɔ, Yì Totɔn ni fúlóo tɛ̀ Jɔnɔsɔ to ki won-myɛ̂l lú jimiì to tíkɛ́lî mun mɔ ín yì k'à kun, kúrn máɛ̀ ki li Tiberiyadi dyɛɛ̂ mɔ, fɛ̀ ki bɛ̀ lo fù tíkɛ́lî to shùn mɔ. ²⁴ À jimiìî mùfɔn à hlɔ̀ dé Yesu n'án kɛɛln-bisháɛ̀ŋɛ̂ mɔ dó wo tɛ̀ŋnɛ̀n ká mímí bo, yìkun nɔ̀nkurni ki dé à kúùrî mɔ Yesu bénɲɛ́nkɔ́ɔŋn ɔ Kapɛrinayimu dyɛɛ̂ mɔ. ²⁵ Yì ki dénno à ŋmɔ́nké Kapɛrinayimu kɛɛlî mɔ, yì k'à du dé: «Ŋmɛ́ɛn Totɔn, ákún ni byɛ̀ fɛ́ɛŋn gbâr ye húnmɔ?» ²⁶ Yesu ki yì ǹ gbukɛlî mɔli dé: «Mún n'à lóon yíkun se hlɔ ta, hlɔ ta dé yíkun wo mún bénɲɛ́ɛn mún ǹ gbɔ tofyɛɛ̂ ǹ yɛ̀n fù ri núkwɔ́ɔn bo, kɛ̀ yíkun ni mún bénɲɛ́ɛn bóló ɔ bo yíkun ni le dì ywár. ²⁷ Lemɔ́nî mun ni kɔ́ɔŋnè, yíi bè klɛwɔkwo fù ŋmɔ́n núkwɔ́ɔn bo, yíi wo klɛwɔkwo kɔ́ɔŋn kaarn lemɔ́n núkwɔ́ɔn, fù mun ni dɔ kaarn shi tɛɛ̀n. Fù tɛtɔn ki Jimin Dye-Jɛn ɔ, bóló ɔ bo à Tɔ Jɔnɔsɔɔ̂ r'á byéen tofyɛ ɲɛ̀nɲɛ̀n àkun to.» ²⁸ Yì k'à du dé: «Ŋmɛ́ɛn ni yanɲɛ̀n n̂ ki myɛ́n kwo, nɔkɔ́ŋl n̂ ki Jɔnɔsɔ klɛgbɔɛ̀ kwo?» ²⁹ Yesu ki yì ǹ gbukɛlî mɔli dé: «Jɔnɔsɔ klɛgbɔ klɛɛ̂ k'àn tɔ̂ŋ bɛ̀ tɔŋnî gbɔ hlɔja gbɔɔ̂ rɔ.» ³⁰ Yì k'à wú à se dé: «Á ri shɔ́gbɔ tofyɛ fɛ́ɛŋntɔn kwo hìn, ŋmɛ́ɛn k'à ŋmɔ́n, n̂ ki kwɔ́ɔn ákún gbɔ hlɔja? Ákún ǹ klɛ fù ri ki myɛ́n ɔ? ³¹ Ŋmɛ́ɛn kpàɛ̀ŋɛ̂ ri manɛ* dì à klɔŋnkúurî se, à ri ɲúrɲɛ̀n Jɔnɔsɔ ǹ sɛ́bɛ̂ɛ̂ mɔ fáâ mun to dé: À ri jɔ̀nɔ̀kpár mɔ lɛ̀ lemɔ́n tɛ̀ yì to. ³² Yesu k'à wú yì se dé: «Mún n'à lóon yíkun se hlɔ ta, hlɔ ta d'à jɔ̀nɔ̀kpár mɔ lɛ̀ lemɔ́nî ki Musa ǹ tɛ̀ ɔ yíkun to bo, kɛ̀ mún Tɔ Jɔnɔsɔɔ̂ r'à lemɔ́n sɛ̀bɛ̂ sɛ̀bɛ̂ sɔ́ɔɔ̂ mùn tɛɛ̀n yíkun to ki li jɔ̀nɔ̀kpár mɔ, ³³ fù se kwó Jɔnɔsɔ ri lemɔ́n mun tɛɛ̀n, fù k'à jɔ̀nɔ̀kpár mɔ lì bɛ tɔŋnî ɔ, mùmun ni dɔ kaarn shi tɛɛ̀n jimiì to..» ³⁴ Yì k'à wú à se dé: «Ŋmɛ́ɛn Totɔn, fù lemɔ́nî tè ŋmɛ́ɛn to tòmɔ̀-tomɔ.» ³⁵ Yesu k'à wú yì se dé: «Mún mùn ki fù lemɔ́nî ɔ, mùmun ni fù shiî tɛɛ̀n. Tɔnî mun ki kpé mún ta, klɔ̂ kɛ̀kɛ̀ bè fù tɔŋnî jaa ká bo. Tɔnî mun ki mún gbɔɔ̂ hlɔja, nìn saaŋ bè fù tɔŋnî jaa ká fífí bo. ³⁶ Kɛ̀ mún n'à ló yíkun se ín, dé yíkun ni mún ŋmɔ́nɲɛ̀n, ta yíkun wo mún gbɔɔ̂ hlɔjaàn bo. ³⁷ Mún Tɔ Jɔnɔsɔɔ̂ ri jimiìî mun tɛɛ̀n mún to, yì bè kpéa mún ta, mùmun ki kpé mún ta, ń bè fù tó búra denbur se fífí bo. ³⁸ Fù bóló ɔ bo mún ni kyɛl lì blaàn jɔ̀nɔ̀kpár mɔ mún nɔ̀nkurni tìyàgbɔ klɛ núkwɔ́ɔn bo, kɛ̀ mún ni kyɛl lì bɛ̀ɲɛ̀n jɔ̀nɔ̀kpár mɔ mún tɔ́ŋ bɛ̀ tɔŋnî tìyàgbɔ klɛ núkwɔ́ɔn. ³⁹ Àniî ki mún tɔ́ŋ bɛ̀ tɔŋnî tìyàgbɔɔ̂ rɛn: à ri jimiìî mun tɛɛ̀n mún to, dé mún b'à jél fɛ̀ mɔ dó be nìnáè bo, kɛ̀, mún ki yì klôɲìnɛ̀n à dɔkɔ́ɔŋn-yefyɛ̂lî* ta. ⁴⁰ Fù wono, mún Tɔ Jɔnɔsɔɔ̂ tìyàgbɔɔ̂ ki tɔŋnî mun nɔkɔŋl Jɔnɔsɔ Dye-Jɛnî ŋmɔ́ɔn à b'à gbɔ hlɔjaàn, fù ri dɔ kaarn shi ŋmɔ́nɲɛ̀n. Ń bè fù tɔŋnî klôɲinɛna à dɔkɔ́ɔŋn-yefyɛ̂lî ta.» ⁴¹ Fù jìrɛ̂mun kwɔ́ɔn, à Yawutuìî k'á yɛŋn kɔ̀ŋnɔn kwɔ́ŋn kùnmɔ Yesu gbɔ mɔ, bóló ɔ bo à fɔn à lóon ín d'àkun k'à jɔ̀nɔ̀kpár mɔ lì bɛ̀ lemɔ́nî ɔ. ⁴² Yì k'à wú dé: «Àniî ki Isufu dye-jɛn Yesu ɔ be a? Ŋmɛ́ɛn ni jɔɔ̂ mun tɔ shi, n̂ b'à nɔ shi. Myɛ́n núkwɔ́ɔn à la à lóon dé: "Mún ni kyɛl lì blaàn jɔ̀nɔ̀kpár mɔ?" » ⁴³ Yesu ki yì ǹ gbukɛlî mɔli dé: «Yíi b'á yɛŋn kɔ̀ŋnɔn kwɔ́ŋn yíi to bo. ⁴⁴ Jimin dó wo kpé hìn mún ta, à wo mún Tɔ Jɔnɔsɔɔ̂ ki fù tɔŋnî gbár sukúr bɛ̀ ɔ mún to bo, fù mun ni mún tɔ́ŋ bɛ̀ɲɛ̀n, mún bè fù tɔŋnî klôɲinɛna à dɔkɔ́ɔŋn-yefyɛ̂lî ta. ⁴⁵ À ri ɲúrɲɛ̀n à tɔ́ŋrêê ǹ ɲwâr sɛ́bɛ̂ɛ̂ mɔ dé: Jɔnɔsɔ bè yì nɔ̀nkurn kɛɛlna. Fù wono, jiminî mun nɔkɔŋl ki mún Tɔ Jɔnɔsɔɔ̂ ǹ gbukɛlî toná, k'àn lóo fù ri tosɛ́, fù jiminî ri kpɛ́ɛn mún ta. ⁴⁶ Jimin dó w'á ɲáa búr din mún Tɔ Jɔnɔsɔɔ̂ to bo, à se lì bɛ̀ tɔŋnî byéen kwó kɛ̀, fù tɔŋnî mùn la á ɲáa búrɲɛ̀n à to. ⁴⁷ Hlɔ ta, hlɔ ta mún n'à lóon yíkun se dé tɔŋnî mun ni gbɔ hlɔjaàn, fù tɔŋnî ri dɔ kaarn shi ŋmɔ́ɔn. ⁴⁸ Mún ki lemɔ́n ɔ, mùmun ni dɔ kaarn shi tɛɛ̀n jimiì to. ⁴⁹ Yíkun kpàɛ̀ŋɛ̂ ri manɛ dì dé klɔŋnkúur se, fù n'á nɔ̀nkurn wono yì ki kú kúè. ⁵⁰ Lemɔ́nî mun nɛn, mùmun ni kyɛl lì blaàn jɔ̀nɔ̀kpár mɔ, tɔŋnî mun nì fù dì, fù tɔŋnî wo kúa fífí bo. ⁵¹ Mún ki shi mɔ tɛŋn lemɔ́n ɔ, mùmun ni kyɛl lì bɛ jɔ̀nɔ̀kpár mɔ. Tɔnî mun nì fù lemɔ́nî dì, fù tɔŋnî bè tɛŋna á shi mɔ tòmɔ̀-tomɔ. Mún bè lemɔ́nî mun tebɛ̀ yíkun to, fù ki mún gbɛ́yɛ́ɛnî ɔ. Mún bè ń gbɛ́yɛ́ɛnî tebɛ̀, nɔkɔ́ŋl díryɔ́ŋ jimiì ki tɛŋn dɔ kaarn shi mɔ.» ⁵² Yesu ki fù gbukɛlî kɛlî se, à Yawutuìî ki dukú yíi se gbɔtyaaŋn ɔ dé: «Àni jɔɔ̂ bè gbáno á gbɛ́yɛ́ɛnî tebɛ̀ ŋmɛ́ɛn to lemɔ́n fáâ to ŋmɛ́ɛn k'à di?» ⁵³ Yesu k'à wú yì se dé: «Mún n'à lóon yíkun se hlɔ ta, hlɔ ta, dé yíkun wo Jimin Dye-Jɛnî gbɛ́yɛ́ɛnî dì lemɔ́n fáâ to bo, yíkun w'à tɔ́ŋɔ̂ yɛ̀ bo, yíkun wo dɔ kaarn shi ŋmɔ́n hìn fífí bo. ⁵⁴ Tɔnî mun ki mún gbɛ́yɛ́ɛnî di, ki mún tɔ́ŋɔ̂ gbɛ, fù ri dɔ kaarn shi ŋmɔ́ɔn, mún bè fù tɔŋnî klôɲinɛn à dɔkɔ́ɔŋn-yefyɛ̂lî ta. ⁵⁵ Fù se kwó mún gbɛ́yɛ́ɛnî ki lemɔ́n sɛ̀bɛ̂ sɛ̀bɛ̂ sɔ́ɔ ɔ, mún tɔ́ŋɔ̂ bè lamɔ́n sɛ̀bɛ̂ sɛ̀bɛ̂ sɔ́ɔ. ⁵⁶ Tɔnî mun nì mún gbɛ́yɛ́ɛnî dì, ki mún tɔ́ŋɔ̂ gbɛ, fù tɔŋnî ri tɛ̀ŋnɛ̀n mún mɔ, mún bè tɛ̀ŋnɛ̀n fù tɔŋnî mɔ. ⁵⁷ Mún Tɔ Jɔnɔsɔɔ̂ mun ni mún tɔ́ŋ bɛ̀ɲɛ̀n, fù ki shi fin ɔ fáâ mun to, mún ki saaŋ máno shi fin ɔ àkun faŋ mɔ. Tɔnî mun ki mún gbɛ́yɛ́ɛnî di fù tɔŋnî saaŋ bè tɛŋna á shi mɔ mún faŋ mɔ. ⁵⁸ Lemɔ́nî mun nɛn, à ri kyɛl lì bɛ jɔ̀nɔ̀kpár mɔ. À wo tɛ̀ŋnɛ̀n yíkun kpàɛ̀ŋɛ̂ ǹ dì fù ri fáâ to bo; fɛ̀ ri kú kúè. Tɔnî mun k'àni lemɔ́nî di, fù bè tɛŋna dɔ kaarn shi mɔ tòmɔ̀-tomɔ.» ⁵⁹ Yesu ri tɛ̀ŋnɛ̀n ín Kapɛrinayimu tonyɛɛlklɛ-lɔ́ɔ̂ mɔ, k'àni gbukɛɛ̀lî ɔ jimiì kɛɛln. ⁶⁰ Yesu ǹ kɛɛln-bisháɛ̀ŋɛ̂ r'àni gbukɛɛ̀lî ná híin, fɛ̀ mɔ jir tyɛɛ́ŋ sɔ́ɔ k'à wú d'àni gbukɛɛ̀lî ri jaar tɛ̀ŋndéè, dé gbò r'á kpɛŋnja hìn àni gbukɛɛ̀lî nɔ̀nkurn to? ⁶¹ Yesu k'án kɛɛln-bisháɛ̀ŋɛ̂ ǹ yɛŋn kɔ̀ŋnɔn kwɔ́ŋn gbukɛlî hlɔ̀ɔ̂ se àkun gbɔ mɔ, k'à wú yì se dé: «Àni gbukɛɛ̀lî ri yíkun ŋmel mɔ nìnáè a? ⁶² Yíkun nì la jimin Dye-Jɛn sɛdúkɔ́ŋnkún ŋmɔ́n kwó ín híin, kyɛ̀ŋl ye à lì bɛ̀ fɔŋnî mɔ, yíkun ni myɛ́n kwoa ín? ⁶³ Tɛ́l-Féné mùn ni fù shiî tɛɛ̀n jimin to, fù kaarn mɔ jimin wo bóló ɲúkwɔ́ɔn bo. Mún ni gbukɛɛ̀lî mun kɛl yíkun se, fɛ̀ ri lɛ̀ Tɛ́l-Féné se, ki shi tè jimiì to. ⁶⁴ À fá to kwó jimin máɛ̀ fɔn yíkun tyé mɔ, fɛ̀ mun wo gbɔ hlɔjaàn bo.» À fá to kwó, ki gbɔ̀n à funkpɛ́ɛ gbâr ye, Yesu r'à gbɔ hlɔja kaarn têê hlɔ̀, fù nì tɔŋnî mun b'à jà nɛ́na kpɛŋn mɔ. ⁶⁵ Ki saaŋ àni gbukɛɛ̀lî kɛl dé: «Fù mùn n'à jɛ́l mún k'à wú yíkun se dé jimin dó wo kpé hìn mún ta, mún Tɔ Jɔnɔsɔɔ̂ wo mún tɔŋnimɔ bla ɲɛ̂l tɛ̀ mùmun to bo.» ⁶⁶ Ki gbɔ̀n fù wóonî to, àn kɛɛln-bisháaŋn tyɛɛ́ŋ sɔ́ɔ k'á sɛ à besé, yì wo kpɛ́ ká à ta bo. ⁶⁷ Fù la klɛ̀ híin, Yesu k'à wú à kɛɛln-bisháaŋn jir fú-níinî se dé: «Yíkun híin, yíkun saaŋ á sɛkɔ́ɔŋn besé a?» ⁶⁸ Simɔn Piyɛri k'àn gbukɛlî mɔli dé: «Ń Totɔn, ŋmɛ́ɛn bè kɔ́ɔŋn gbò se? Dɔ kaarn shi ŋmɔ́n gbukɛlî mùn ni ŋmɔ́ɔn ákún se. ⁶⁹ Ŋmɛ́ɛn k'à hlɔja, ŋmɛ́ɛn k'à shu d'ákún ki Krista ɔ, Jɔnɔsɔ ǹ tɔ́ŋ bɛ̀ jimin Tofénéê ɛ̀.» ⁷⁰ Yesu k'à wú yì se dé: «Mún mùn ni yíkun jir fú-níinî mɔtɔ́ŋnɲɛ̀n be a? Fù n'á nɔ̀nkurn mɔ, yíkun mɔ jir byéen ki Sutana ǹ jir ɔ.» ⁷¹ Yesu ri Simɔn Isikariyoti dye-jɛn Juda mùn gbɔlóon ín, àn kɛɛln-bisháaŋn jir fú-níinî mɔ jirî ɛ̀. Fù bóló ɔ bo àkun k'à jà nɛ́ntɔnî ɔ kpɛŋn mɔ.